ความนำ
“ ไกษย ” ตามความหมายทางการแพทย์แผนไทย หมายถึง โรคชนิดหนึ่งที่ทำให้ร่างกายทรุดโทรม ผอมแห้ง และสุขภาพไม่สมบูรณ์ บางตำราว่า “ กษัย กไษย กไสย กศัย กระไสย กระสัย กระษัย กระษะสะ
กระศัย เป็นภาษาสันสกฤต แปลว่า ซูบผอม อาการเสื่อมต่าง ๆ
กไสยโรค หรือ กไษยโรค กษัยโรค โรคกษัย หมายถึง โรครัดรึง เครียดตึง รัดแน่น กระด้าง โรคที่ทำให้เส้นเอ็น เนื้อหนัง กระดูก ผูกรัด แค่นแข็ง ดุจน้ำฝาดกระชับหรือมีรสฝาดเป็นแสลง
กศัย หมายถึง การสิ้นไป การเสื่อมไป อาการทำให้ร่างกายผ่ายผอม เครียดตึง รึงรัด กษัย หมายถึง โรคที่ทำให้ร่างกายซูบผอม
กระษัย หมายถึง โรคที่ทำให้ร่างกายเกิดความสึกหรอ ( สึกกร่อน ) ( จากหนังสือกองประกอบโรคศิลป์)
กระษัยโรค เป็นโรคระยะกลางหรือระยะสุดท้าย (มัชฌิมโรค หรือ ปัจฉิมโรค) เกิดจากวิวัฒนาการของโรคต่าง ๆ ไม่ได้รับการเยียวยารักษาให้ถูกกับโรค ทิ้งเรื้อรังมานาน กษัยบางชนิดสิ้นสุดที่การสิ้นอายุ บางชนิด กลายเป็นมาน
ลักษณะของโรคกระษัย๑. ต้องมีประวัติการป่วยอย่างน้อย ๑ เดือน ( มหาสันนิบาต )
๒. คนไข้ป่วยเรื้อรังจนซูบผอม
๓. สาเหตุการป่วยจากเหตุใด ๆ ก็ได้
๔. เป็นได้ทั้งอาการหนักและอาการเบา แม้อาการไม่รุนแรง แต่รักษายาก
๕. ระยะสุดท้าย มักมีอาการหนัก เช่น มะเร็ง ถุงน้ำ รังไข่ มดลูก ตับอักเสบและอื่น ๆ
โรคต่าง ๆ ในคัมภีร์กระษัย
๑. โรคทางระบบทางเดินอาหาร
๒. ไข้เรื้อรัง
๓. มดลูกอักเสบ
๔. ตับ ม้าม ย้อย โต, ไต
๕. พยาธิ
๖. ไส้เลื่อน
อาการต่าง ๆ ของโรคกระษัย๑. ผอมแห้ง โลหิตจาง
๒. ผิวหนังซีดเหลือง ปวดเมื่อยร่างกาย
๓. แน่นและหนักตัว
๔. กินไม่ได้ นอนไม่หลับ
๕. ไอ หรือ ไอมีโลหิต
๖. ปัสสาวะขัดมีสีเหลือง ไม่มีกำลัง
๗. ไม่มีแรง มือเท้าชา
๘. เหงื่อออกตามฝ่ามือ เหงื่อออกตอนกลางคืน
๙. ยอกเสียวตามหัวอกและชายโครง
๑๐. ผิวหนังตกกระตามร่างกาย
๑๑. กล้ามเนื้อชักหดและลีบ
๑๒. สะท้านร้อนสะท้านหนาวเป็นคราว ๆ
๑๓. ท้องผูกเป็นประจำ
กระษัยโรค มี ๒๖ จำพวก แบ่งได้ ๒ ประเภท
๑) กระษัยเกิดเป็นอุปปาติกะโรค ๑๘ จำพวก
คือ กระษัยล้น กระษัยราก กระษัยเหล็ก กระษัยปู กระษัยจุก กระษัยปลาไหล กระษัยปลาหมอ กระษัยปลาดุก กระษัยปลวก กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยเต่า กระษัยดาน กระษัยท้น กระษัยเสียด กระษัยไฟ กระษัยน้ำ กระษัยเชือก กระษัยลม
๒) กระษัยเกิดแต่กองธาตุสมุฏฐาน ๘ จำพวก
คือ กระษัยกล่อน ๕ กระษัยน้ำ กระษัยลม กระษัยไฟ
ลักษณะอาการกระษัยเกิดเป็นอุปปาติกะโรค 18 จำพวก
1. กระษัยล้น
เกิดเพื่อน้ำเหลือง โดยกำลังลมพัดให้เป็นฟองและน้ำ ทำให้ท้องลั่นขึ้นและลั่นลง ข้างขึ้นให้แดกอก ข้างแรมให้ถ่วงหัวเหน่า ดังจะขาดใจตาย
ยาแก้กระษัยล้น
- หอยโข่งเผา ๑ หอยขมเผา ๑ หอยกาบเผา ๑ รากผักโหมหิน ๑ ลูกสวาด ๑ ตรีกฏุก ๑ เอาส่วนเท่ากันตำเป็นผง บดทำแท่งไว้ละลายน้ำเหล้าแทรกหัวน้ำมันยางกินแก้กษัยล้นหายดีนัก
- กระดูกโคเผา ๑ หอยกาบเผา ๑ หอยแครงเผา ๑ หอยขมเผา ๑ หอยอีรมเผา ๑ หอยมือเสือเผา ๑ หอยพิมพการังเผา ๑ เบญจมูล ๑ เอาสิ่งละ ๑ ส่วน พริกไทย 25 ส่วน ทำผงบดทำแท่งไว้ละลาย น้ำปูนใสกินแก้กระษัยล้น
- เปลือกงิ้วเผา ๑ เปลือกสำโรงเผา ๑ ผักโหมหนามเผา ๑ พริกไทย 25 มะกรูดชะมดเผา ๑ ลูกพิลังกาสาคั่ว ๑ เมล็ดฝ้ายคั่ว ๑ ขี้ใต้เสม็ด ๑ เอาสิ่งละ 1 ส่วน สมอร่องแร่ง 2 ส่วน พริกไทย 17 ส่วน ทำเป็นผงบดทำแท่ง ละลายน้ำมะกรูดกินแก้กระษัยลมทั้งปวงหาย
- ยาชื่อตรีภักตร มหาหิงคุ์ ๑ เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ เทียนเยาวภาณี ๑ เจตมูลเพลิง ๑ เอาสิ่งละ ๑ ส่วนกานพลู ๑ การบูร ๑ เอาสิ่งละ ๒ ส่วน ตรีกฏุกสิ่งละ ๓ ส่วน ยาดำ ๑ รงทองประสะ ๑ เอาสิ่งละ ๔ ส่วน ตำเป็นผง เอายางสลัดไดเป็นกระสายยาบดทำแท่งไว้ละลายน้ำผึ้งกิน หนัก ๑ สลึง ประจุกระษัยหายล้นวิเศษนัก
2. กระษัยรากเกิดเพื่อลมร้องให้อาเจียนลมเปล่าและลั่นอยู่ในท้องดังจ๊อกๆ ตึงกายดุจเอาเชือกมารัดไว้ ร้องครางอยู่ทั้งกลางวันกลางคืนมิได้ขาด ดังจะกลัดใจตาย
ยาแก้กระษัยราก
- เปลือกมะตูม ๑ ลูกกระเบา ๑ เม็ดในลูกฟักข้าว ๑ ขี้โคที่เขาทาข้างพ้อม ๑ ขี้ใต้เสม็ด ๑ เอาส่วนเท่ากัน ตำเป็นผง บดเป็นแท่งไว้ ละลายน้ำปูนใส กินแก้กระษัยราก
- กระเทียม ๑ ลูกจันทน์ ๖ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ ดีปลี ๑ ลูกสวาด ๑ ลูกกระเบา ๑ รากเจตมูลเพลิง๑ สะค้าน ๑ รากช้าพลู ๑ เอาส่วนเท่ากัน ตำเป็นผง บดเป็นแท่งไว้ ละลายน้ำร้อนกิน แก้กระษัยรากหายแล
- ตรีกฏุก ๑ เบญจมูล ๑ โกฐสอ ๑ โกฐเขมา ๑ โกฐเชียง ๑ โกฐหัวบัว ๑ โกฐน้ำเต้า ๑ เทียนดำ ๑ เทียนแดง ๑ เทียนขาว ๑ เทียนข้าวเปลือก ๑ เทียนตาตั๊กแตน ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน กระวาน ๑ กานพลู ๑ อบเชย ๑ สมุลแว้ง ๑ ลูกราชดัด ๑ ลูกสารพัดพิษ ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน ลูกยออ่อน ๑ รากยอ ๑ ใบยอ ๑ ตรีผลา ๑ เปลือกมะกอกน้ำ ๑ เมล็ดมะกอก ๑ สิ่งละ ๓ ส่วน เทียนสัตตบุตย์ ๔ ส่วน ตำเป็นผง บดเป็นแท่งไว้ ละลายน้ำรากมะกอกต้มก็ได้ น้ำรากยอต้มก็ได้ แทรกพิมเสน กินแก้กระษัยราก
- รากมะตูม ๑ ลูกราชดัด ๑ ลูกกระเบา ๑ ลูกโคกกระออม ๑ ลูกฟักข้าว ๑ ลูกพิลังกาสา ๑ สิ่งละ๑ ส่วน รากลูกเขยตาย ๒ ส่วน สะค้าน ๓ ส่วน ขี้ใต้เสม็ด ๔ ส่วน ตำเป็นผง บดเป็นแท่งไว้ ละลายน้ำยอต้มก็ได้ หรือ น้ำรากมะกอกต้ม หรือน้ำรากประคำดีควายต้มก็ได้ แทรกการบูรกิน แก้กระษัยราก
3. กระษัยเหล็ก
 |
| ยากษัยเส้น สรรพคุณ ระบายอ่อน ๆ ล้างอนุมูลอิสระ บรรเทาอาการ ปวดเมื่อย ทำให้เส้นเอ็น และกล้ามเนื้ออ่อนลง |
ยาแก้กระษัยเหล็ก
- ขมิ้นอ้อย ๑ เปลือกไข่เป็ด ๑ เบี้ยตัวผู้เผา ๑ เขม่าเหล็ก ๑ เอาส่วนเท่ากัน ตำเป็นผง บดละลายน้ำมะนาวกินแก้กระษัยเหล็กหายแล
- ยาสนั่นไตรภพ ใบกระเพรา ๑ ใบแมงลัก ๑ ใบผักเสี้ยนผี ๑ กระชาย ๑ กัญชา ๑ พริกไทย ๑ ขิง ๑ หอมแดง ๑ หญ้าไซ ๑ เกลือ ๑ ลูกคัดเค้า ๑ ยาทั้งนี้ตำเอาน้ำสิ่งละทะนาน น้ำมันงา ๑ ทะนาน หุงให้คง มีแต่น้ำมันแล้วจึงเอาลูกจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ การบูร ๑เอาสิ่งละ ๑ บาท ตำเป็นผงปรุงลงในน้ำมันนั้นแล้วเอามาทาท้องรีดให้ได้สามวันก่อน แล้วจึงกินน้ำมันนี้อีกสามวันวิเศษนัก ครอบกระษัยทั้งปวงดีนัก
- ผักเสี้ยนผี ๑ ใบกะเม็ง ๑ ใบย่างทราย ๑ ใบคนทีเขมา ๑ ใบคนทีสอ ๑ ข่า ๑ กระชาย ๑ หอม ๑ กระเทียม ๑ ดองดึง ๑ พริกไทย ๑ เกลือ ๑ ยาทั้งนี้ตำเอาน้ำสิ่งละทะนาน น้ำมันงาทะนาน ๑ หุงให้คงแต่น้ำมัน จึงเอาลูกจันทน์ ๑ เทียนทั้ง ๕ กานพลู ๑ สิ่งละ ๑ สลึง การบูรหนัก ๑ บาท ตำเป็นผงปรุงลงในน้ำมัน เอามารีดท้องบ้างกินบ้าง แก้กษัยเหล็ก
- ตรีกฏุก ๑ กระเทียม ๑ กระชาย ๑ หอม ๑ ข่า ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ ตำเอาน้ำสิ่งละทะนาน น้ำมันงาทะนาน ๑ น้ำใบประคำไก่ ๒ ทะนาน หุงให้คงแต่น้ำมัน แล้วจึงเอาเทียนดำ ๑ ทะนาน เทียนเยาวภาณี ๒ ทะนาน การบูร ๓ ทะนาน เทียนขาว ๔ ทะนาน ตำเป็นผงปรุงลงในน้ำมัน รีดทาท้องทั้งกินด้วยแก้กระษัยวิเศษนัก (ยาน้ำมัน ๓ ขนานนี้ ใช้มามากแล้ว)
 |
| ยาแก้กล่อนพฤกษเวช สรรพคุณ แก้ท้องผูก เป็นพรรดึก ล้างคราบไขมัน ที่ผนังลำไส้ |
4. กระษัยปู
เกิดเพื่อโลหิตคุมกัน มีสัณฐานดังปูทะเล เข้ากินอยู่ในกระเพาะข้าว ทำให้ปวดขบท้องน้อยบริโภคอาหารเมื่อใดค่อยสงบ สิ้นอาหารแล้ว ให้พัดดุจดังกงเกวียน ลั่นอยู่ตามลำไส้ เจ็บดังจะขาดใจตาย
ยาแก้กระษัยปู
- ผักเสี้ยนผี ๑ ขอบชะนางแดง ๑ เอื้องเพ็ดม้า ๑ กุ่มทั้ง๒ หัวหอม ๑ หัวกระเทียม ๑ ใบคนทีสอ ๑ เปลิอกมะรุม ๑ เปลือกทองหลาง ๑ หญ้าไซ ๑ กระพังโหมทั้ง ๒ เบี้ยตัวผู้เผา ๑ หอยโข่งเผา ๑ หอยกาบเผา ๑ หอยขมเผา ๑ หอยสังข์เผา ๑ เอาสิ่งละ ๑ ส่วน พริกไทย ๑๙ ส่วน ยา ๒๐ สิ่งนี้ ตำเป็นผงบดทำแท่งไว้ละลายน้ำเหล้าหรือน้ำผึ้งรวงกินก็ได้ แก้กระษัยปูหายวิเศษนัก
- เปลือกกุ่มน้ำ ๑ เปลือกกุ่มบก ๑ เปลือกมะรุม ๑ เปลือกทองหลาง ๑ เปลือกตาเสือ ๑ เปลือกสะท้อน ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน เอื้องเพ็ดม้า ๑ โลดทะนง ๑ แส้ม้าทะลาย ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน หอยแครงเผา ๑ หอยกาบล่อนเผา ๑ หอยมือเสือเผา ๑ หอยอีรมเผา ๑ หอยสังข์เผา ๑ สิ่งละ ๓ ส่วน ดีปลี ๕ ส่วน พริกไทย ๑๗ ส่วน ตำเป็นผงบดทำแท่งไว้ ละลายน้ำมะนาว หรือน้ำส้มสายชู หรือน้ำเหล้า หรือน้ำมะงั่วก็ได้ กินแก้กระษัยปูทำพิษหายแล
- ยาตัดรากกระษัย โกฐสอ ๑ โกฐเขมา ๑ โกฐเชียง ๑ เทียนขาว ๑ เทียนดำ ๑ กานพลู ๑ ลูกเอ็น ๑ จันทน์ทั้ง ๒ สิ่งละ ๑ ส่วน ว่านร่อนทอง ๑ เจตมูลเพลิง ๑ ดองดึงหัวขวาน ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน ลูกสลอดประสะแล้ว ๒๕ ส่วน ตำเป็นผงไว้แล้วจึงเอาน้ำตาลหม้อหนัก ๔ ตำลึง ๒ บาท ละลายด้วยน้ำมะพร้าวนาฬิเก ๑ ผล ใส่กระทะเคี่ยวให้เป็นยางมะตูม เอายาผงปรุงลงกวนไป อย่าให้ไหม้แต่พอปั้นได้ กินหนัก ๒ ไพ ประจุกระษัยปูลงสิ้นโทษร้ายหายแล
5. กระษัยจุก
ลมเดินแทงเข้าไปในเส้นเอ็น เป็นอาคันตุกะวาตะทำให้เส้นพองขึ้นในท้อง ให้จุกให้แดกดังใจจะขาด อนคว่ำร้องอยู่เป็นนิจ จะนอนหงายขึ้นก็มิได้ มีทุกเวทนาเป็นกำลัง
ยาแก้กระษัยจุก
- ยาเนาวหอย กระดูกเสือเผา ๑ กระดูกโคเผา ๑ กระดูกแพะเผา ๑ กระดูกงูเหลือมเผา ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน หอยขมเผา ๑ หอยแครงเผา ๑ หอยตาวัวเผา ๑ หอยพิมพการังเผา ๑ หอยอีรมเผา ๑ หอยกาบเผา ๑ หอยจุ๊บแจง เผา ๑ หอยมุกเผา ๑ หอยสังข์เผา ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน รากทนดี ๓ ส่วน เจตมูลเพลิง ๑ หัศคุณเทศ ๑ สิ่งละ ๔ ส่วน พริกไทย ๓๒ ส่วน ทำเป็นผงบดทำแท่ง ละลายน้ำผึ้งกินหนัก ๒ สลึง ละลายน้ำปูนใสให้กินดูก่อนแก้กระษัยจุก ถ้ามิฟังจึงหุงน้ำมันแก้ต่อไป
 |
| ยาประจุพิษ สรรพคุณ ถ่ายพิษโลหิต และน้ำเหลือง เป็นยาถ่ายรู้ปิดรู้เปิด |
- ยาตัดรากกระษัยจุก เบี้ยจั่นเผา ๗ เบี้ย เบี้ยแก้เผา ๙ เบี้ย เบี้ยโป่งเผา ๑๑ เบี้ย เบี้ยลายเผา ๑๓ เบี้ย เบี้ยพองลม ๑๕ เบี้ย ขิงแห้ง ๒ สลึง ดีปลี ๑ บาท ๒ สลึง พริกไทย ๑ บาท ๒ สลึง ทำเป็นผงบดทำแท่ง ละลายน้ำมะนาวกินตัดรากกระษัย ได้ใช้มาแล้ว กระษัยจุกทั้งปวงหายวิเศษนัก
6. กระษัยปลาไหล
ครั้นแก่เข้าจึงกระทำโทษ เอาหางชอนลงไปแทงเอาหัวเหน่าและทวารหนักทวารเบาให้ขัดอุจจาระปัสสาวะ ให้อุจจาระเหลืองดังขมิ้น บางทีแดงดังฝางต้มและน้ำดอกคำ และตัวกระษัยนั้นพันขึ้นไปตามลำไส้ หัวนั้นหยงขึ้นไปถึงชายตับและกระเพาะข้าว ถ้าบริโภคอาหารเมื่อใดตัวกระษัยก็จะกินอาหารด้วยทุกเวลา ถ้ามิได้บริโภคอาหารลงไป ตัวกระษัยจะกัดชายตับและชายม้าม เจ็บปวดยิ่งนัก บางทีให้เมื่อยขบทุกข้อกระดูก บางทีขนชูชันดุจไข้เจ็บ
ยาแก้กระษัยปลาไหล
- ผักเป็ดแดงกำมือ ๑ (กลั้นใจตัดหัวท้าย) พริกไทย ๗ เม็ด ขิง ๗ ชิ้น ข่า ๗ ชิ้น กระชาย ๗ ชิ้น ไพล ๗ ชิ้น กะทือ ๗ ชิ้น ขมิ้นอ้อย ๗ ชิ้น หอม ๗ ชิ้น กระเทียม ๗ กลีบ ผิวมะกรูด ๗ ผล ตำละลายน้ำมูตรเจ้าตัว กินค่อนถ้วยแกง กิน ๓ เวลา กินได้แต่วันดับ แล้วแต่งยาประจุให้กินต่อไป
- ยาประจุกระษัยปลาไหล ตรีกฏุก ๑ หิงคุ์ยางโพ ๑ ยาดำ ๑ การบูร ๑ กานพลู ๑ สิ่งละ ๑ บาท กระเทียมสด ๑ บาท รงทอง เอามาตำเป็นผง แล้วเอาน้ำมะกรูดบีบลงพอปั้นได้ ห่อใบบัวหลวง ๗ ชั้น เอาปิ้งไฟๆให้เกรียมเอา ๑ ตำลึง ๒ บาท แล้วตำผง เอาน้ำมะขามเปียกเป็นกระสายทำแท่งไว้ ถ้าธาตุหนักกิน ๒ สลึง ธาตุเบากิน ๑ สลึง
 |
| ยาลดไขมันในเส้นเลือด สรรพคุณ ลดไขมันในเส้นเลือด ลดความอ้วน |
- ส้มเช้า ๑ สลัดได ๑ ใบว่านหางช้าง ๑ สิ่งละกำมือ ๑ พริกไทย ๗ เม็ด พริกเทศ ๗ เม็ด ขิง ๗ ชิ้น กระเทียม ๗ กลีบ ทำเป็นยาสด กินแก้กระษัยปลาไหลวิเศษนัก
7. กระษัยปลาหมอ
มีจิตวิญาณเกิดขึ้นในลำไส้ ถ้าข้างขึ้นตัวกระษัยบ่ายศีรษะขึ้นมากัดเอาชายตับชายม้ามแลปอดกระทำให้จุกให้แดก ถ้าข้างแรมตัวกระษัยบ่ายศีรษะลงไปท้องน้อยและหัวเหน่า กระทำให้ขัดอุจจาระและปัสสาวะ เจ็บปวดมีความเวทนาเป็นกำลัง ( ถ้าจะแก้ให้เอายาแกงที่แก้กระษัยปลาไหลมาวางดูก่อน ถ้ามิฟังจึงแต่งยาขนานนี้ให้กินต่อไป )
ยาแก้กระษัยปลาหมอ
- ยาแก้กระษัยปลาหมอแต่ยังอ่อนอยู่ ปลาหมอ ๓ ตัว เอาทั้งเกล็ด เอายางสลัดไดทาให้ทั่วทั้งตัว ปิ้งไฟให้เกรียม แล้วเอามาทาอีก ทาให้ได้ ๓ หน ปิ้งไฟให้เกรียมทุกครั้ง จึงแต่งยาพริกขิง เหมือนกับพริกขิงแกงยากระษัย ปลาไหลนั้น แล้วจึงเอาปลาหมอ ๓ ตัวนั้น ตำลงทั้งเกล็ด ทำเป็นแกงยาให้ดีแล้ว จึงเอาใบเหงือกปลาหมอใส่ลงเป็นผักกินแก้กระษัยปลาหมอ
- ยาแกงขั้วนกออก เอานกออก ๓ ตัว ถอนขนให้หมด เอาทั้งตับ ไตไส้ พุง ล้างแต่มูลออกเสียให้หมด แล้วสับให้แหลก แล้วจึงใส่พริกขิงเหมือนคั่วกิน เอามะพร้าวไฟทำเป็นกะทิใส่ลงคั่ว เอาลูกหัวลิงเป็นผัก แล้วจึงเอาเทียนทั้ง ๕ โกฐพุงปลา ๑ โกฐก้านพร้าว ๑ ผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ ผลกระวาน ๑ กานพลู ๑ ใบกระวาน ๑ ผลผักชี ๑ เมล็ดในลูกสะแก ๑ เมล็ดในผลมะนาว ๑ ผลผลาญศัตรู ๑ ทำเป็นผงปรุงยาลงในแกงยาให้กิน กินยานี้แล้วเว้นไว้วัน จึงแต่งยาประจุให้กินเถิด
 |
| ยาเสริมภูมิต้านทาน สรรพคุณ บำรุงร่างกาย เสริมภูมิต้านทานโรค ใช้กับผู้ป่วยโรคมะเร็ง เบาหวาน โลหิตจาง มุตกิต ระดูขาว |
- ตรีกฏุก ตรีผลา สิ่งละ ๑ ส่วน เทียนขาว ๒ ส่วน สลัดได ๑๕ ส่วน ทำเป็นผง บดละลายน้ำสุรากินหนัก ๑ สลึง แก้สรรพกระษัยหายแล
8. กระษัยปลาดุก
เกิดเพื่อโลหิตและน้ำเหลืองระคนกัน มีจิตวิญาณดุจปลาดุกเกิดขึ้นกระเพาะข้าว ถ้าสตรีจับเอามดลูก มีสัณฐานดังมีครรภ์ได้ ๗ เดือน ๘ เดือน บางทีแทงไปข้างซ้าย ขวา ถ้าข้างขึ้นยันไปเอายอดอกให้เจ็บอกต้องลมมิได้ บางทีให้หอบให้สะอึกถ้าข้างแรม เลื่อนลงมาอยู่ท้องน้อยและหัวเหน่า บางทีด่ำลงไปกระดูกสันหลัง ตึงลงไปต้นขาทั้ง ๒ มิทันรู้ก็ว่ามีครรภ์ ถ้าแพทย์จะรักษาให้พิจารณาอย่างแม่นยำดังนี้ ถ้าจะแก้ให้เอายากระษัยปลาไหลนั้นมาแก้ดุจกัน ถ้ามิฟังให้แต่งยานี้กินต่อไป
ยาแก้กระษัยปลาดุก
- ยาแก้กระษัยปลาดุก เปลือกราชพฤกษ์ ๑ เปลือกตาเสือ ๑ รากตองแตก ๑ พาดไฉนนุ่น ๑ พริกไทย ๑ ขิงแห้ง ๑ กระเทียม ๑ ผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ ข่า ๑ กระชาย ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ หอม ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ กะปิ ๑ ปลาดุกย่าง ๑ ตัว ปลาร้าปลาสร้อย ๕ ตัว ยา ๒๐ สิ่งนี้ทำเป็นแกง แล้วเอาใบมะกาที่เพสลาดนั้นมาหั่นใส่ลงเป็นผัก กินให้ได้ถ้วยแกงหนึ่ง ลงจนสิ้นโทษร้ายหายวิเศษนัก
- ยารุตัดรากกระษัยปลาดุก โหราเดือยไก่ ๑ มหาหิงคุ์ ๑ ยาดำ ๑ กระเทียม ๑ การบูร ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๑ ส่วน พริกไทย ๑๖ ส่วน ดีงูเหลือม ๑ ดีตะพาบน้ำ ๑ ดีปลาไหล ๑ ดีนาค ๑ เอาแทรกลงพอควร รวมยา ๑๐ สิ่งนี้ตำเป็นผง เอารากลำโพงกาสลักต้มเป็นกระสายยา บดทำแท่งไว้พอประมาณ แล้วเอายางสลัดไดมาเคล้า ผึ่งแดดแต่พอยางแห้ง แล้วเอามาเคล้าอีกให้ได้ ๓ หน จึงผึ่งแดดให้แห้งทีเดียวใส่ห่อให้กิน ถ้ากิน ๓ เม็ด ลง ๓ หน กิน ๔ เม็ด ลง ๔ หน กิน ๕ เม็ด ลง ๕ หน ให้กินไปตามกำลังที่จะสู้ยาได้ ลงจนสิ้นร้ายตัดตัวกระษัยตายขาดออกมา หายแล้วจึงต้มยาสมานกินต่อไป
- ยาสมานลำไส้กระษัยปลาดุก เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ ใบถั่วแระ ๑ ใบผักเป็ด ๑ ใบกะเม็ง ๑ สิ่งละ ๔ ส่วน ยาข้าวเย็น ๑๐ ส่วน เปลือกกรันเกรา ๒๐ ส่วน มะพร้าวไฟทุบใส่ทั้งน้ำทั้งเยื่อ ๑ ผล รวมยาทั้งนี้ต้ม ๓ เอา ๑ กิน เป็นยาตัดรากสมานลำไส้กระษัยปลาไหล ปลาหมอ ปลาดุก และกระษัยเต่า กระษัยดาน กระษัยปลวก ทั้ง ๖ จำพวกนี้หายวิเศษนัก
9. กระษัยปลวก เกิดเพื่อสันทฆาต
 |
| ยาต้านฝีหนอง สรรพคุณ แก้อักเสบจาก การติดเชื้อฝีหนอง ฝีกาฬ ใช้เสริมสร้างร่างกายในผู้ป่วยมะเร็ง |
ยาแก้กระษัยปลวก
- ยาแก้กระษัยปลวก ใบส้มซ่า ๑ ใบมะขาม ๑ ใบส้มป่อย ๑ ใบส้มเสี้ยว ๑ ใบส้มสันดาน ๑ ใบส้มสลุง ๑ใบมะตาดเครือ ๑ สิ่งละกำมือ ๑ ใบมะกา ๓ กำมือ รังมดลี่ ๑ แท่นปลวก ๑ แท่น สมอทั้ง ๓ หัวหอม ๑ สิ่งละเท่าอายุคนไข้ เทียนดำหนัก ๑ บาท ขมิ้นอ้อย ๑ ไพล ๑ รากตองแตก ๑ หนักสิ่งละ ๓ ตำลึง รวมยา ๑๖ สิ่งนี้ต้มตามวิธีให้กิน แก้กระษัยปลวกกระทำให้จับสบัดร้อนสบัดหนาว ถ้าจะทุเลาแทรกดีเกลือตามสมุฏฐานธาตุหนักเบา ให้กินลงจนสิ้นโรคร้าย แล้วเอายาประจำธาตุให้กินต่อไป
- ยาประจำธาตุกระษัยปลวก เขาควายเผา ๑ ผลสะบ้าเผา ๑ ปูนแห้งข้างเต้าเผา ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน พริกไทย ๒ ส่วน ตำเป็นผง บดทำแท่งไว้ ละลายน้ำปูนใสกิน แก้กระษัยปลวกและเจริญธาตุให้เป็นปกติวิเศษนัก
- ผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ เทียนแดง ๑ เทียนตาตั๊กแตน ๑ โกฐสอ ๑ โกฐเขมา ๑ โกฐกรักกรา ๑ กานพลู ๑ ดีปลี ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน ยาดำ ๔ ส่วน การบูร ๙ ส่วน หัศคุณเทศ ๑ พริกไทย ๑ สิ่งละ๕ ส่วน รากจิงจ้อ ๑ รากทนดี ๑ รากเจตมูลเพลิง ๑ สิ่งละ ๖ ส่วน สมอไทย ๑๔ ส่วน ตำเป็นผง บดด้วยน้ำผึ้ง น้ำมะกรูด น้ำมะนาว ๑ น้ำส้มซ่าก็ได้ กินแก้กระษัยปลวกซึ่งทำพิษต่างๆ และสรรพกระษัยโรคทั้งปวง หายวิเศษนัก ท่านตีค่าไว้แสนตำลึงทอง
- โกฐทั้ง๕ เทียนทั้ง ๕ ตรีผลา ๑ ตรีกฏุก ๑ กานพลู ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน รากส้มกุ้งทั้ง ๒ แก่นขี้เหล็ก ๑ แก่นแสมทะเล ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน รากทนดี ๕ ส่วน ตำเป็นผง บดละลายน้ำผึ้งหรือน้ำขิงก็ได้ น้ำส้มซ่าหรือน้ำร้อนก็ได้ กินแก้กระษัยทั้งปวงหายวิเศษนัก
10. กระษัยลิ้นกระบือ
บังเกิดเพื่อโลหิตลิ่มติดอยู่ชายตับเป็นตัวแข็งยาวออกมาทางชายโครงขวา มีสัณฐานดังลิ้นกระบือ ทำให้ครั่นตัว ให้ร้อน ให้จับเป็นเวลา ให้จุกให้แน่นอก ให้บริโภคอาหารไม่ได้ นอนมิหลับอยู่เป็นนิจ ให้กายซูบผอมแห้งไป ครั้นแก่เข้าตัวกระษัยแตกออกเป็นโลหิตและน้ำเหลือง ให้ซึมไปในไส้ใหญ่ไส้น้อย ทำให้ไส้พองท้องใหญ่ ดังกล่าวมานี้ จึงได้ชื่อว่า มานกระษัย เป็นอสาทิยโรค แพทย์เยียวยายากนัก ถ้าแก้ถึงกับตัวกระษัยแตกออกแล้วแก้มิได้เลย ถ้าจะแก้ให้แก้แต่ยังอ่อนๆ อยู่นั้น ได้บ้างเสียบ้าง ให้แก้ด้วยยาเนาวหอย อันมีอยู่ในลักษณะว่าด้วยกระษัยจุกในคำรบ ๕ โน้นแล้ว
ยาแก้กระษัยลิ้นกระบือ
- ให้เอาน้ำกระสายด่าง ๖ ประการนี้ให้กิน ด่างสำโรง ๑ ด่างงวงตาล ๑ ด่างไม้ขี้หนอน ๑ ด่างไม้ขี้เหล็กทั้ง ๕ ด่างหญ้าพันงูแดง ๑ ด่างไม้ตาตุ่ม ๑ ด่างทั้ง ๖ ประการนี้ เป็นน้ำกระสายยาละลายยาเนาวหอย กิน ๗ วัน แล้วแต่งยารุกินต่อไป
- ยารุกระษัยลิ้นกระบือ ตรีกฏุก ๑ เทียนดำ ๑ มหาหิงคุ์ ๑ ว่านน้ำ ๑ กานพลู ๑ การบูร ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน ลูกสลอดประสะแล้ว ๙ ส่วน ตำเป็นผงเอาน้ำตาลหม้อ น้ำมะขามเปียกเป็นกระสายยา บดทำแท่งไว้ ถ้าธาตุหนักกินหนัก ๒ ไพ ธาตุเบากินหนัก ๑ ไพ ลงสิ้นเชิงแล้ว จึงกินยาเนาวหอย ๕ วันรุทีหนึ่ง กินยาเนาวหอยไปอีก ๗ วันรุทีหนึ่ง กินให้ได้ ๓ ครั้ง ถ้าโรคหนักล่วงไปให้บวมท้อง จึงแต่งยาแก้ต่อไปดังนี้
 |
| ยาบำรุงกระดูก สรรพคุณ บำรุงกระดูก และเส้นเอ็น แก้ปวดเมื่อย ตามข้อ บำรุงไขข้อ |
- ยาแก้กระษัยลิ้นกระบือมักทำให้บวมนั้น เอาพญามือเหล็ก ๑ แก่นขี้เหล็ก ๑ ยาข้าวเย็น ๑ สิ่งละ ๑๐ ตำลึง สารส้ม ๑ ดินประสิวขาว ๑ รงทอง ๑ สิ่งละ ๑ ตำลึง ต้มตามวิธีให้กิน ๑ วัน ๗ วัน และรุวันหนึ่ง แล้วเอายาดองให้กินต่อไปดังนี้
- ยาดองแก้กระษัยลิ้นกระบือบั้นปลาย เอาเปลือกมะรุม ๑ แสมทั้ง ๒ แก่นขี้เหล็ก ๑ รากมะกรูด ๑ รากเสนียด ๑ สิ่งละเท่ากัน ดองด้วยเหล้า ๓ ทะนาน ฝังข้าวเปลือกไว้ ๓ วัน กินถ้วยชาหนึ่ง กิน ๗ วัน จึงกินยารุวันหนึ่ง แล้วกินยาดองนี้ประจำไป แก้กระษัยลิ้นกระบือบั้นปลายดีนัก
11. กระษัยเต่า
เกิดเพื่อดานเสมหะตั้งชายโครงซ้ายขวาก็มีเท่าฟองเป็ด แล้วลามขึ้นมาจุกอยู่ยอดอก กระทำให้จับทุกเวลาน้ำขึ้น ให้กายซูบผอม ผิวเนื้อเหลืองดังทาขมิ้น ครั้นแก่เข้าให้โลหิตตกทวารหนักและทวารเบา ทั้งคือตัวกระษัยแตกออกเป็นอสาทิยโรค
ยาแก้กระษัยเต่า
- ยาแก้กระษัยเต่า โคกกระสุน ๓ กำมือ มะกรูด ๑ ฝานขวางผลเอา ๓ ท่อน ขมิ้นอ้อย ๕ ชิ้น ลงด้วย(นะโมพุทธายะ) องค์ละชิ้น เอาปูนขาวเป็นกระสายยา ต้มให้กิน ๓ วันหายจับ แล้วแต่งยาละลายตัวเต่าให้กินต่อไป
- ยาละลายตัวเต่า พริกไทย ๑ ขิงแห้ง ๑ ดีปลี ๑ กระเทียม ๑ แก่นปรู ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน กระดูกแพะเผา ๕ ส่วน ตำเป็นผง บดทำแท่งไว้ น้ำผักเป็ดแดงต้มเป็นกระสายยา กินละลายตัวเต่าวิเศษนัก ถ้ามิฟัง กระษัยพวกนี้แปรมาเป็นม้ามย้อยหย่อน กระทำเพศดุจกัน บางทีเป็นเต่า บางทีป็นป้าง บางทีเป็นตับใหญ่ก็มี ให้เอายาแก้เต่าแก้ป้างแก้ตับมากินแก้ก่อนถ้ามิฟัง จึงเอายาเข้าเขาแพะ เข้ากระดูกแพะนั้นให้กินถ้ามิฟัง จึงเอายาเนาวหอย อันมีอยู่ในลักษณะว่าด้วยกระษัยจุกเป็นคำรบ ๕ นั้นแล้ว มาละลายน้ำด่าง ๖ ประการ มีอยู่ในลักษณะว่ากระษัยลิ้นกระบือมาแก้ต่อภายหลัง แล้วจึงแต่งยาประจุให้กินต่อไป
- ยาพรหมภักตร์ ผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน การบูร ๑ มหาหิงคุ์ ๑ ยาดำ ๑ สิ่งละ ๔ ส่วน ยางสลัดได ๑๒ ส่วน พริกไทย ๑๔ ส่วน ทำเป็นผง เอาน้ำเปลือกมะรุมเป็นกระสายยา บดทำแท่งไว้เท่าเมล็ดพริกไทย กินเม็ด ๑ ลงทีหนึ่ง ถ้าจะให้ลงมาก ทวียากินตามกำลังธาตุหนักเบา ชำระกระษัยเต่าตกสิ้นและสรรพกระษัยทั้ง ๒๖ จำพวก และแก้ท้องรุ้งพุงมาร ริดสีดวง มองคร่อ และแก้โลหิตสตรีระดูแห้งผอมเหลือง บริโภคอาหารมักค้างอยู่ในทรวงอก แก้ลม แก้หอบ ประจุเสมหะให้ตกทวารหนัก และประจุสรรพลมทั้งปวงอันมีพิษและหา พิษมิได้ แก้สรรพโรคอันมีอยู่ในคัมภีร์ทั้งหลาย นั้นหายวิเศษนัก ได้ใช้มาแล้วอย่าสนเท่ห์เลย
- เอามหาหิงคุ์ ๑ ผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กานพลู ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน ยาดำ ๑ รงทอง ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน ตรีกฏุก ๓ ส่วน ยางสลัดได ๑๔ ส่วน ตำเป็นผง บดทำแท่งไว้ ละลายน้ำผึ้งกินหนัก ๑ สลึง แก้กระษัยเต่าตกสิ้นแล
12. กระษัยดาน
ตั้งอยู่ยอดอกแข็งดังแผ่นศิลา ถ้าตั้งลามลงไปถึงท้องน้อยแล้วเมื่อใด กระทำให้ร้องครางทั้งกลางวันและกลางคืน ถูกเย็นเข้ามิได้ ถูกร้อนค่อยสงบลงหน่อยหนึ่ง แล้วกลับปวดมาอีก กระทำให้จุกเสียดแน่นหน้าอก บริโภคอาหารมิได้ ถ้าลามลงไปถึงหัวเหน่าแล้วเมื่อใดเป็น อติสยะโรค แพทย์จะรักษาไม่ได้เลย ถ้าจะรักษาให้รักษาแต่เมื่อยังมิได้ลงถึงหัวเหน่า
ยาแก้กระษัยดาน
- เอายาเนาวหอย อันมีอยู่ในลักษณะว่าด้วยกระษัยจุกในครบ ๕ นั้น มาแก้ก่อน ถ้ามิฟังจึงดองยานี้ต่อไป
- ยาดองแก้กระษัยดาน เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ มดยอบ ๑ แก่นปรู ๑ แก่นมหาด ๑ กระพังอาด ๑ ขมิ้นเครือ ๑ หัวเบญจปัตร ๑ สิ่งละ ๒ ส่วน ส้มเสี้ยว ๑ ส้มสันดาน ๑ ส้มเช้า ๑ สลัดได ๑ มะตาดเครือ ๑ มหาละลาย ๑ เจตมูลเพลิง ๑ ขิงแห้ง ๑ สิ่งละ ๔ ส่วน พริกไทยเมล็ดล่อน ๑๐ ส่วน หัศคุณเทศ ๑๒ ส่วน ตำเป็นผงห่อผ้าขาว ดองด้วยน้ำเหล้า ๕ ทะนาน ฝังข้าวเปลือกไว้ ๓ วัน เมื่อจะกินให้พลีกินเช้ากินเย็น กินให้ได้ ๗ วัน จึงแต่งยาประจุให้กินต่อไป
- ยาประจุกระษัยดาน เอาเปลือกสะท้อน ๑ เปลือกราชพฤกษ์ ๑ มะพร้าวไฟ ๓ ผล ผ่าเอาผลละ ๑ ซีก เอาแต่ซีกข้างกลาง ขูดคั้นเป็นกะทิให้ข้น คุลีการเข้าด้วยกัน หุงให้คงแต่น้ำมัน แล้วเอาเมล็ดสลอด ๑๐๘ เม็ด ผ่าเอาเมล็ดละ ๑ ซีก บดให้ละเอียด แล้วจึงทอดลงในน้ำมันให้เกรียม แล้วจึงแต่งยาชื่อนารายณ์พังค่ายให้กินต่อไป
- นารายณ์พังค่าย มหาหิงคุ์ ๑ อำพัน ๒ เจตมูลเพลิง ๓ ผักชีล้อม ๔ โกฐสอ ๕ พริกไทย ๖ มะตูมอ่อน ๗ ลูกช้าพลู ๘ ขิงแห้ง ๙ สมอ ๑๐ เทียนดำ ๑๑ แก่นบุนนาค ๑๒ เปล้าน้อย ๑๓ รากทนดี ๑๔ ตำเป็นผงบดละลายน้ำร้อนกินหนัก ๑ สลึง แก้กระษัยดานซึ่งกล่าวมานั้น และกระษัยทั้งปวงหายวิเศษนัก
- ตรีกฏุก ๑ มหาหิงคุ์ ๑ เจตพังคี ๑ สิ่งละ ๑ ส่วน สมอเทศ ๑ สมอไทย ๑ สิ่งละ ๓ ส่วน เทียนดำ ๔ ส่วน โกฐน้ำเต้า ๖ ส่วน ตำเป็นผงบดละลายน้ำมะขามเปียกกินหนัก ๑ สลึง แก้กระษัยดานหายวิเศษนัก
13. กระษัยท้น
เมื่อท้องเปล่าค่อยสงบ ครั้นกินอาหารเข้าไปมันก็ท้นขึ้นมายอดอก เมื่อมันแน่นอกแน่นในโครง หายใจอยู่อัด ๆ ดังจะสิ้นใจ มันแน่นขึ้นมาแต่ท้องน้อย มันชักเอากระเพาะข้าวขึ้นไปไว้ จะกินอาหารมิได้
ยาแก้กระษัยท้น
 |
| ยาบำรุงโลหิต สรรพคุณ บำรุงโลหิต |
- ท่านให้เอาเทียนทั้ง ๕ โกฐทั้ง ๕ เปล้าทั้ง ๒ เอาสิ่งละ ๑ สลึง พริกหอม ๑ พริกหาง ๑ ลูกจันทน์ ๑ ลูกกระวาน ๑ คราม ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๑ เฟื้อง บอระเพ็ด ๑ แห้วหมู ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ ลูกพิลังกาสา ๑ รากไคร้เครือ ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๑ บาท หัศคุณ ๑ ตำลึง ใบกระเพราแห้ง ๒ ตำลึง ดีปลี ๑ บาท กัญชา ๒ สลึง ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินแก้ลมกระษัยเสียดหายแล ถ้ามิฟังให้ทำยานี้กิน
- ยาไฟประลัยกัลป์ กระเทียม ๑ ลูกจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ ดีปลี ๑ ลูกในสวาด ๑ ลูกในสะบ้า ๑ บุกรอ ๑ อุตพิด ๑ กระดาษหัว ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๖ สลึง รากเจตมูลเพลิง ๑ ตำลึง พริกเทศ ๑ ตำลึง พริกไทยเท่ายาทั้งหลาย ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินหนัก ๑ สลึง แก้กระษัยท้น จุกเสียดในอก เสียดแทงทั้งตัวก็ดี ให้สะท้านหนาวเย็นดังลูกเห็บก็ดี กินยานี้หายแล
14. กระษัยเสียด
เกิดแต่แม่เท้าตามเส้นตะคริว ให้ปวดขบสะดุ้งทั้งตัว แล้วมันขึ้นไปเสียดเอาชายโครงดังจะขาดใจ บางทีมันก็ขบเอาทั้งตัว ครั้นสะดุ้งขึ้นมาทั้งตัวมันก็เสียดแทงเอาชายโครงข้างซ้าย ข้างขวาก็ดี ทำให้คนผู้นั้นร้องอยู่ดังจะสิ้นใจ ท่านให้แก้ด้วยยานวดแล้วให้แต่งยาให้กิน
ยาแก้กระษัยเสียด
- ท่านให้เอาคากรอง ๑ งาช้าง ๑ นอแรด ๑ เขี้ยวเสือ ๑ เขี้ยวจระเข้ ๑ เขี้ยวหมู ๑ เขาแพะ ๑ เขากุย ๑ เขากวาง ๑ เขาควายเผือก ๑ ยาทั้งนี้เผาให้ไหม้ แล้วเอาโกฐทั้ง ๕ เทียนทั้ง ๕ เปล้าทั้ง ๒ ตับเต่าทั้ง ๒ จันทน์ทั้ง ๒ กุ่มทั้ง ๒ ลูกจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ ลูกเบญจกานี ๑ สะค้าน ๑ พิษนาศน์ ๑ รากไคร้เครือ ๑ รากช้าพลู ๑ รากหมอน้อย ๑ โลดทะนง ๑ ข่าต้น ๑ พริก ๑ ขิง ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ ใบคนทีสอ ๑ ใบสะเดา ๑ ใบย่างทราย ๑ สิริยาทั้งนี้เอาเสมอภาค ทำแท่งไว้ฝนน้ำร้อนแทรกดีงูลงกิน แก้กระษัยเสียดขบทั่วตัวตามเส้นสะดุ้งแทงเอาหัวอกและชายโครงหายสิ้นแล ลมกระษัยเช่นนี้ชอบยาเย็นและยาสุขุมแล
- ยาประจุกระษัยทั้งปวง ลูกมะตูมอ่อน ๑ ลูก พิลังกาสา ๑ บอระเพ็ด ๑ แห้วหมู ๑ เปลือกมะหาด ๑ รากเจตมูล ๑ สะค้าน ๑ กรุงเขมา ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ พริก ๑ ดีปลี ๑ ลูกสลอด ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๒ สลึง รากไคร้เครือ ๖ สลึง ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินเท่าลูกพุทรา แก้เสียดในอกหายทุกประการแล ไข้พิษ ๗ จำพวก ลมเป็นก้อนในทรวงและพรรดึก และท้องมาน กระษัย๗ จำพวก สะอึก ๔ จำพวก ขี้เรื้อน หิด สันนิบาต ๗ จำพวก หายทุกประการแล
- ยาครอบกระษัย แก่นสน ๑ รากคัดเค้า ๑ รากขี้เหล็ก ๑ รากแสมสาร ๑ มะฆังทั้ง ๒ เอาทั้งรากทั้งใบ จำปา ๑ กระดังงา ๑ เอาทั้งรากทั้งใบด้วย ลูกพิลังกาสา ๑ หมูเครือ ๑ เจตมูล ๑ หญ้าไซ ๑ เอื้อเพ็ดม้า ๑ สะค้าน ๑ รากข้าวสาร ๑ รากมะดูกทั้ง ๒ รากหัศคุณเทศ ๑ รากถั่วแปบผี ๑ รากตาเสือ ๑ รากคันทรง ๑ รากมะเกลือ ๑ รากมะรุม ๑ กุ่มบก ๑ ทองหลาง ๑ บอระเพ็ด ๑ พริก ๑ ขิง ๑ หอม ๑ กะทือ ๑ กระชาย ๑ กระเทียม ๑ ไพล ๑ ผิวมะนาว ๑ ผิวมะกรูด ๑ สิริรวมยานี้เอาเสมอภาค แล้วตำเป็นผง แล้วจึงเอาน้ำผึ้งหมักไว้ ๗ วัน ครอบกระษัย ๗ จำพวก หายทุกประการแล
- ผักเป็ดกะบุง ๑ ขิง ๑ ชั่งกระเทียมจุก ๑ น้ำผึ้ง ๓ ทะนาน เคี่ยวให้เป็นยางมะตูม แล้วเอาพริกไทยทะนาน ๑ ลูกสะบ้าเผา ๓ ลูก การบูร ๑ ตำลึง บดปรุงลงกวนแต่พอปั้นได้ ให้กินแก้กระษัย ๑๖ จำพวกนั้น หายทุกประการแล
- ยาพรหมภักตร์ ประจุกระษัย ครอบกระษัยท้องมาน หืดไอทั้งปวง แก้ลมตีนตาย เสลดตกผอมเหลือง เป็นลมง่วงเหงา เจ็บในอก ท่านให้เอา มหาหิงคุ์ ๑ ยาดำ ๑ สีเสียด ๑ เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ กัญชา ๑ รากเจตมูลเพลิง ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๑ บาท ลูกจันทน์ ๒ บาท การบูร ๓ บาท โหราเท้าสุนัข ๕ บาท รงทอง ๖ บาท ฝิ่น ๑ ตำลึง สิริยาทั้งนี้ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งเป็นกระสายกินหนักสลึง ๑ เป็นยาตัดรากระษัยทั้ง ๑๒๖ จำพวก ดังกล่าวมานั้นหายแล
15. กระษัยไฟ
เกิดเพื่อเตโชธาตุ ๓ ประการ คือ สันตัปปัคคี ชิรนัคคี และปริทัยหัคคี
1. กระษัยไฟกองหนึ่งชื่อว่า อะพิตา หรือชื่อ ปาคะนี มันให้จับเป็นเพลา มันให้ลูกตานั้นแดงเจ็บปางตาย และมันเข้าเจ็บรวบเข้าที่ยอดอกเหมือนฝีมะเร็งทรวง จับเวลาบ่าย แล้วบวมหน้า บวมท้อง บวมตีน ถ้าบวม ๓ ประการนี้ตายแล ถ้าจะแก้ เอาลูกมะม่วงพรวน ๑ ลูกในมะระ ๑ หอยขม ๑ หอยทราย ๑ หอยกาบ ๑ หอยแครง ๑ หอยสังข์ ๑ ยาทั้งนี้เผาไฟให้ไหม้บดละลายเหล้ากินหายแล
2. กระษัยไฟกองหนึ่งชื่อว่า ปริทัยหัคคี เพลิงที่เผาอาหารพิการ กินอาหารมันให้ผะอืดผะอม ให้ท้องขึ้น มิได้ผายลม ให้แน่นอก กินอาหารมิได้ ท่านให้เอา มะกรูดต้มให้สุก เอายาเบญจขันธ์ทั้งกินทั้งทาเท่าลูกมะกรูด แล้วจึงเอามหาหิงคุ์ ๑ บาท การบูร ๑ บาท พริกไทย ๑ บาท กระเทียม ๑ บาท ไพล ๑ บาท บดด้วยกันปั้นเป็นลูกกลอนกินหายแล
3. กระษัยอันหนึ่งชื่อว่า สันตัปปัคคี มันให้เย็นทั่วตัว แต่ให้ร้อนภายในเป็นกำลัง มันตั้งขึ้นใต้สะดือ ๓ นิ้ว มันให้จุกแดก มันให้ลั่นขึ้นลั่นลง ให้เสียดสีข้าง พลิกตัวไปมามิได้ ประดุจเป็นปัตคาต ให้ปวดให้เจ็บศีรษะ วิงเวียนหน้าตา
ยาแก้กระษัยไฟ
- ถ้าจะแก้ให้เอาตรีผลา ๑ ดองดึง ๑ เทียนทั้ง ๕ เอาสิ่งละ ๑ บาท มหาหิงคุ์ ๒ สลึง กระเทียมเอาทั้งหัวรากใบเท่ายาทั้งหลาย ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินหาย
- เปลือกกุ่มน้ำทั้ง ๒ เปลือกหอยกาบ ๑ เปลือกหอยโข่ง ๑ หอยขม ๑ หอยแครง ๑ หอยสังข์ ๑ เปลือกหอยทั้งนี้เผาให้โชนแล้วเอา ขิงแห้ง ๑ ดีปลี ๑ เอาเท่ากัน พริกไทยเท่ายาทั้งหลาย ตำเป็นผงแล้วให้รำหัด การบูร ๑ ปูนผง ๑ ละลายน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอนกินหาย ถ้าจะแก้หืดละลายน้ำสุรากินหายแล
 |
| ยากำลังพฤกษเวช สรรพคุณ บำรุงกำลัง แก้ปวดเมื่อย |
- ยาพรหมภักตรน้อย ประจุกระษัย ๑๘ จำพวก ท่านให้เอา มหาหิงคุ์ ๑ บาท ยาดำ ๑ บาท การบูร ๑ บาท ลูกจันทน์ ๑ สลึง ดอกจันทน์ ๑ สลึง ยางสลัดได ๓ บาท พริกไทย ๓ บาท ๒ สลึง บดด้วยน้ำมะรุมเป็นกระสายยา ปั้นเท่าเมล็ดพริกไทย กินแต่เมล็ดหนึ่ง จงทุกวันฆ่าไส้เดือน ตกสิ้นแล ถ้าเป็นท้องรุ้งท้องมานก็หาย เป็นหืดไอเพื่อเสลดมองคร่อก็หาย ถ้าผู้หญิงเป็นด้วยโลหิตผอมเหลือง กินอาหารมักค้างอยู่ที่อกและลมท้นท้องหอบพักก็หาย ยานี้วิเศษนักแล
16. กระษัยน้ำ
เกิดเพื่อกองน้ำ คือ โลหิต ๑ น้ำเหลือง ๑ เสลด ๑ ทั้งสามประการนี้ เป็นแต่ประการ ๑ ก็ดี ถ้าเพศทั้งสามประการก็ดี ชื่อว่า กระษัยเลือด ถ้าผู้หญิงมันตั้งใต้สะดือ ๓ นิ้ว มันให้ปวดขัดถึงยอดอก เจ็บปวดดังใจจะขาด บางทีมันลามขึ้นไปถึงยอดอกประดุจมะเร็งทรวงและ ฝีปลวก
ยาแก้กระษัยน้ำ
- แก่นขี้เหล็ก๑ ตำลึง แก่นแสมทั้ง ๒ สิ่งละ ๑ ตำลึง กานพลู ๑ ตำลึง มดยอบ ๑ ตำลึง รากเจตมูล ๑ ตำลึง รากส้มกุ้ง ๓ บาท รากผักเป็ดแดง ๒ บาท หัศคุณเทศ ๒ บาท ปูนขาว ๑ บาท พริกญี่ปุ่น ๑ บาท พริกล่อน ๑ บาท ขิงแห้ง ๑ บาท ผิวมะกรูด ๑ บาท ดีปลี ๑ บาท ยาทั้งนี้ดองด้วยสุรา ๓ ทะนาน ให้กินจอกหนึ่ง ครั้นถึง ๗ วัน แล้วจึงกินยาประจุเสีย ก็อาจสามารถที่ว่าจะแก้กระษัยโลหิต
ถ้าผู้หญิงท่านว่า โลหิตเข้าฝักและเลือดแห้งติดกระดูกสันหลังและหัวเหน่า บางทีเลือดมันจับเอาหัวใจให้คลั่งไคล้ดังผีเข้าอยู่
ถ้าผู้ชาย เป็นก้อนเลือดขึ้นมาจับเอาหน้าอก มันให้กลายเป็นฝีในอก เป็นฝีหัวคว่ำ บางทีกลายเป็นมานเลือด มันทำต่างๆ บางทีมันกลายเป็นมุตกิด มุตฆาฏ สันทฆาท เป็นต้น ด้วยเพราะกระษัยเลือดมันขึ้นด้วยกล่อนน้ำคือ โลหิต ท่านให้ทำยาขนานนี้แก้
- เอาน้ำหญ้าไซทะนาน ๑ น้ำเถาวัลย์เปรียงทะนาน ๑ น้ำลูกบวบขมทะนาน ๑ เถาเปลือกสำโรง ๒ สลึง เปลือกหอยขม ๒ สลึง เปลือกหอยแครง ๒ สลึง เปลือกหอนจุ๊บแจง ๒ สลึง ลูกมะกล่ำขาว ๒ สลึง ลูกมะกล่ำดำ ๒ สลึง รากตองแตก ๒ สลึง หางไหลแดง ๒ สลึง ลูกจิงจ้อน้อย ๒ สลึง เปล้าน้อย ๒ สลึง แก่นแสมทะเล ๒ สลึง ดินประสิวขาว ๒ สลึง รากไคร้เครือ ๒ สลึง ยางสลัดได ๒ สลึง ยางมะตูม ๒ สลึง ยาดำ ๖ สลึง สิริยาทั้งนี้กวนเข้าด้วยกันกับน้ำผึ้งแต่พอปั้นได้กิน ถ้าธาตุเบากินหนัก ๑ ไพ ถ้าธาตุหนักกิน ๒ ไพ ลงจนเสลดแล แล้วหยุดยาที่กินนี้ ไว้ ๑๐ วัน จึงกินทีหนึ่ง แล้วกินยาเดิมไปเถิดหายแล
17. กระษัยเชือก
ตั้งขึ้นแต่หัวเหน่า หยั่งถึงหัวใจ แข็งดุจเหล็ก ให้แน่นชายโครงเป็นกำลัง ให้จุกเสียด ให้ขัดอุจจาระปัสสาวะ และปัสสาวะดำเป็นมัน กระทำให้บริโภคอาหารมิได้ ให้อิ่มไปด้วยลม ให้จับเป็นเวลา บางทีให้ร้อน บางทีให้หนาว ต่อนวดจึงคลายหน่อยหนึ่ง ถ้ามินวดให้ตึง จะย่อตัวไม่ได้ ดุจบุคคลเอาเหล็กมาเสียบไว้ มีความเวทนาเป็นกำลัง
ยาแก้กระษัยเชือก
- เชือกเถาวัลย์เหล็ก เชือกเขาหนัง เชือกเถาร้อยปลา เชือกเถาตายดิบ เชือกเถาถักลอบ แก่นมูลเหล็ก พญามือเหล็ก แก่นมะหาด แก่นปรู แก่นมะขาม แก่นสะเดา แก่นมะทราง แก่นเต็ง แก่นรัง แก่นประดู่ แก่นกรันเกรา รากกรันเกรา เปลือกกรันเกรา สิ่งละ ๑ ตำลึง สมอไทย ๓๐ เมล็ด มะขามป้อม ๔๐ เมล็ด สมอพิเภก ๕๐ เมล็ด เจตมูลเพลิง ๒ บาท ขิงแห้ง ตำลึงบาท ช้าพลู ตำลึงสองบาท ดีปลี ๒ ตำลึง ๒ บาท ต้มตามวิธีให้กิน แก้กระษัยเชือกและกระษัยทั้งปวงหายวิเศษแล
- เอาแก่นขนุนหนัง แกแล กระบือเจ็ดตัว เทพธาโร เปลือกสมุลแว้ง รากกระตังบาย แฝกหอม ขมิ้นอ้อย รากก้างปลาแดง สิ่งละส่วน ยาข้าวเย็น ๒ ส่วน เชือกเถาหญ้านาง ๓ ส่วน ตรีกฏุก สิ่งละ ๔ ส่วน ต้มตามวิธีให้กินแก้กระษัยเชือกหายแล
- เอาแก่นสน กรักขี แก่นประดู่ แก่นปรู จันทน์ทั้งสอง โกฐก้านพร้าว เทียนขาว เสมอภาค ต้มตามวิธีแทรกสารส้มกินแก้กระษัยเชือก ซึ่งกระทำให้ขัดปัสสาวะนั้นหายแล
18. กระษัยลม เกิดเพื่อลม ๖ จำพวก
1. กระษัยลมเกิดเพื่อลมในไส้ เป็นดานกลมเข้าประมาณเท่าลูกตาล เมื่อแก่เข้าให้แข็งไปทั้ง ๒ ข้าง แล้วมันให้จุกเสียดแน่นหน้าอก ท่านให้เอา ผักเสี้ยนผีคั่ว ลูกในสะบ้าเผา ๑ บดละลายเหล้าให้กินหายแล
2. กระษัยลมเกิดเพื่อลมนอกไส้ แล้วแล่นเข้ากระดูก ใหเมื่อยขบกระดูกดังจะแตกจากกัน ท่านให้เอา กระดูกงูเหลือมเผา ๑ กระดูกแพะเผา ๑ เปลือกหอยขมเผา ๑ เปลือกหอยกาบเผา ๑ บดละลายเหล้าให้กินหายแล
3. กระษัยลมเกิดเพื่อลมทั้งหลาย และลมอันนั้นก็ประมวลกันเข้าตั้งอยู่เหนือสะดือเท่าลูกมะเดื่อ มันให้จุกเสียดแน่นอกเป็นกำลัง จะแก้ท่านให้เอา ผักเสี้ยนผี ๑ ขอบชะนางทั้ง ๒ มะรุม ๑ ทองหลาง ๑ เอื้อเพ็ดม้า ๑ หญ้าไซ ๑ ผักคราด ๑ ผักโขมหิน ๑ กระพังโหม ๑ ใบคนทีสอ ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ หอม ๑ กก ๑ ข่า ๑ ยาทั้งนี้ตำเอาน้ำสิ่งละทะนาน ๑ น้ำมันงา ๑ ทะนาน หุงให้คงแต่น้ำมัน ยาปรุงเอา ลูกจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ มหาหิงคุ์ ๑ การบูร ๑ เทียนทั้ง ๕ ยาทั้งนี้บดปรุงลงในน้ำมัน ให้กินบ้าง ทานอกบ้างหายแล
4. กระษัยลมเกิดเพราะลมอุทรวาต มันเกิดแต่ปลายเท้าขึ้นมาถึงศีรษะ เมื่อจะเกิดแก่บุคคลผู้นั้น ลมนั้นพัดอยู่แต่เพียงยอดอก มันก็แล่นเข้าในลำไส้ ให้เป็นเม็ดขึ้นในลำไส้ ให้เป็นฝีรวงผึ้ง ให้เจ็บปวดพ้นประมาณ ถ้าจะแก้ เอากระดูกวัว ๑ หอยตาวัว ๑ หอยกาบ ๑ บดละลายนำหินปูนใสกินหายแล
 |
| ยาลดกรดในกระเพาะอาหาร และลำไส้ สรรพคุณ ลดกรดใน กระเพาะอาหาร ฆ่าเชื้อในลำใส้ รักษา แผลในกระเพาะอาหาร และลำใส้ |
6. กระษัยลมตั้งอยู่ใน ๔ สถาน ใต้สะดือ เหนือสะดือ ที่ริมสะดือซ้าย ที่ริมสะดือขวาตามแต่มันจะตั้งขึ้นแห่งใดแห่งหนึ่ง อาการประดุจฝีหัวด้วนนั้น ถ้าจะแก้ท่านให้เอา เปลือกงิ้ว ๑ ลูกพิลังกาสา ๑ สารส้ม ๑ มะกรูด ๑ ยาสี่สิ่งนี้เผาไฟบดละลายน้ำมะกรูดกินหายแล
ลักษณะอาการของกระษัยเกิดแต่กองธาตุสมุฏฐาน หรือ กระษัยกล่อน
กระษัยกล่อน ๕ ประการ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ จะว่าปริยายออกไป คือ
1. กระษัยกล่อนดิน
เกิดเพื่อปถวีธาตุ คือ เส้นกล่อนนั้นตั้งเป็นก้อนอยู่ตามหัวเหน่าซ้าย ขวาก็ดี มันก็เลื่อนลงไปเอาลูกอัณฑะ ให้กำเริบฟกขึ้น จับต้องไม่ได้ ให้เจ็บเสียวตลอดจนถึงหัวใจ เมื่อกินยาชอบมันก็ชักหดขึ้นไป ตั้งเป็นก้อนเป็นเถาขึ้นมาหัวเหน่า ให้เสียดสีข้างถึงยอดอก แล้วให้ปวดยอดอก อันว่าเส้นอันนั้นมันแทงเข้าเมื่อใด ให้โทษ ๑๑ ประการ ให้เจ็บเสียดแทง เป็นพรรดึก ให้เป็นก้อนอยู่ในท้อง ให้เจ็บทั่วสรรพางค์กาย ให้เจ็บสะเอว มือตายเท้าตาย ให้เมื่อยขบขัดหัวเหน่า ตะโพก ให้ท้องตึงๆ ลงไปสองราวข้างและทวารเบา ให้เจ็บศีรษะ วิงเวียนหน้าตา ให้ตาฟาง หูตึง ให้ขัดสีข้าง ให้ท้องขึ้นท้องพอง บริโภคอาหารไม่มีรส โรคทั้งนี้เกิดเพราะเสมหะแห้งอยู่นอกไส้ มักเกิดพรรดึก เมื่อจะเป็นนั้นมันให้ขึ้นเนื้อขึ้นตัว ให้ถอยอาหาร บางทีมันให้จับร้อนจับหนาว มักอยาก เปรี้ยว หวาน มัน อยากอย่างนี้ชอบที่แห่งโรคดังนี้ บุรุษสตรีเหมือนกัน อันว่ากระษัยกล่อนเหล่านี้ มันเกิดเพื่อเส้นและอุจจาระผูกพรรดึก อยู่ในปถวีธาตุ
ยาแก้กระษัยกล่อนดิน
- สะค้าน ๑ ว่านน้ำ ๑ ผักแพวแดง ๑ ยาดำ ๑ มหาหิงคุ์ ๑ โกฐสอ ๑ โกฐพุงปลา ๑ โกฐจุฬาลัมพา ๑ กัญชา ๑ ชะเอมเทศ ๑ ดีปลี ๑ แก่นแสมทะเล ๑ รากเจตมูลเพลิง ๑ หัวอุตพิด ๑ หัวดองดึง ๑ ยาทั้งนี้เสมอภาค เอาพริกไทยเท่ายาทั้งหลาย ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกิน หนัก ๑ สลึง กินยานี้ ๗ วันแล้วจึงกินยาทุเลาเสียครั้ง ๑ แล้วจึงทำยาขนานนี้กินต่อไปเถิด
- เอาผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ สมุลแว้ง ๑ เทียนดำ ๑ ผักแพวแดง ๑ รากเจตมูลเพลิง ๑ ดีปลี ๑ ขิงแห้ง ๑ กระเทียม ๑ หัวบุก ๑ หัวกลอย ๑ หัวอุตพิด ๑ กระดาดทั้ง ๒ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละบาท เอาพริกไทย ๕ ตำลึง การบูร ๒ บาท ตำผงละลายน้ำผึ้งก็ได้ น้ำร้อนก็ได้ น้ำส้มสายชูก็ได้กินหายแล
2. กระษัยกล่อนเพลิง (กล่อนไฟ)
เกิดด้วยธาตุไฟ อันชื่อว่า อัคคีมุคะ คือ ธาตุไฟพัดไม่ตลอดดังอยู่เพียงที่อันนั้น และมันก็วิปริตแปรปรวนไปต่าง ๆ บางทีมันตั้งขึ้นในทรวงอก แล้วให้จุกขึ้นไปดังจะขาดใจตาย มันให้ร้อนดังไฟ ให้เหงื่อไหลแตกทุกเส้นขน
ยาแก้กระษัยกล่อนไฟ
- ท่านให้เอา ยาข้าวเย็น ๑ บาท สารส้ม ๑ บาท ตรีกฏุกสิ่งละ ๒ สลึง โคกกระสุนกำมือ ๑ ตัดหัวตัดท้ายต้ม ๓ เอา ๑ เสกด้วยสัพพาสีให้กิน อย่าให้ผู้อื่นกินร่วม แก้จุก แก้ร้อนหายแล
- ยาแก้กระษัยกล่อนมันให้ร้อนท้องร้อนหลัง เอาแสมทะเล ๑ บาท ขิง ๑ บาท ดีปลี ๑ บาท ลูกจันทน์ ๑ บาท กานพลู ๑ บาท พริกไทย ๕ บาท ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง กินแก้กระษัยไฟ กินไป ๗ วัน แล้วจึงกินประจุเสีย แล้วจึงทำยานี้ต่อไป
- เอาแก่นขี้เหล็ก ๑ ตำลึง แก่นมะหาด ๖ บาท แก่นแสมทะเล ๒๒ บาท แก่นแสมสาร ๒๒ บาท แก่นมะเกลือ ๒๒ บาท กรักขี ๕ บาท กระเทียม ๖ บาท รากโคกกระออม ๕ บาท รากช้าพลู ๑๐ บาท รากเจตมูลเพลิง ๑๐ บาท รากตองแตก ๕ ตำลึง ผักเสี้ยนกิน ๓ ตำลึง รากผักเสี้ยนผี ๓ บาท รากส้มกุ้งทั้งสอง เอาสิ่งละ ๓ บาท ยาข้าวเย็นจีน ๓๐ บาท ยาข้าวเย็นเหนือ ๓๐ บาท ถ้าจะดองด้วยเหล้าพอท่วมยาเถิด ถ้าจะทำเป็นผงใส่มหาหิงคุ์ ๕ บาท ลูกจันทน์ ๑ บาท ดีปลี ๑ บาท กระเทียม ๑ บาท พริกไทย ๑ บาท เกลือแต่พอรำหัด เมื่อกินตั้งขวัญข้าว เทียน ๓ เล่ม มะพร้าวอ่อนลูก ๑ เมี่ยงคำหนึ่ง เงิน ๑ บาท ขนมเล็กน้อยบูชาจงดี ถ้าดองเอาทองผูกคอหม้อ ๑ บาท ฝังข้าวเปลือกไว้ ๓ วัน จึงกินเถิดวิเศษนัก ท่านตีค่าไว้ชั่งทองหนึ่งแล
3. กระษัยกล่อนลม
เมื่อจะกำเริบข้างขึ้นข้างแรมคล้ายกัน ถ้าเย็นเข้าคล้ายเหมือนหนึ่งคนดี ถ้ามันจะป็นขึ้นมาแล้วมันจุกขึ้นมา แล้วมันก็ขัดมาขบตอดเอาในท้อง มันให้ร้องอยู่ อกนั้นเย็นดังน้ำ แล้วให้ปวดขบเป็นกำลัง กินอาหารอันร้อนลงไป ก็คลายไปหน่อยหนึ่ง
ยาแก้กระษัยกล่อนลม
- ผลจันทน์ ดอกจันทน์ กระวาน กานพลู เทียนดำ ผักแพรวแดง เจตมูลเพลิง ดีปลี ขิงแห้ง กระเทียม บุกรอ กลอย อุตพิด กระดาดทั้ง ๒ สิ่งละส่วน การบูร ๒ ส่วน พริกไทย ๒๐ ส่วน ทำเป็นจุลบดละลายน้ำส้มซ่าก็ได้ น้ำขิง น้ำร้อนก็ได้ ให้กินหนัก ๑ สลึง แก้วาโยกระษัยแล
4. กระษัยกล่อนน้ำ
เกิดเพื่อกองอาโปธาตุ ๓ ประการ คือ ๑. เกิดเพื่อโลหิต ๒. เกิดเพื่อน้ำเหลือง ๓. เกิดเพื่อเสมหะ
ถ้าเกิดแต่ประการหนึ่งหรือสามประการก็ดี เรียกว่า กระษัยโลหิต ถ้าสตรีเกิดใต้สะดือ ๓ นิ้ว บุรุษเกิดเหนือสะดือ ๓ นิ้ว ให้ท้องพองเช่นเดียวกับสตรี กระษัยนี้เกิดกับผู้ใดทำให้ปวดขบยอดอก ให้เจ็บปวดดังจะขาดใจตาย บางทีตั้งลามไปถึงตับและหัวใจเป็นดุจฝีมะเร็งทรวงและฝีปลวก
ยาแก้กระษัยกล่อนน้ำ
- โกฐทั้ง ๕ เทียนทั้ง ๕ ดอกบัวน้ำทั้ง ๕ สิ่งละ ๒ ส่วน เบญจมูลเหล็ก สะค้าน ช้าพลู สิ่งละ ๔ ส่วน ผลจันทน์ ดอกจันทน์ กระวาน กานพลู ดอกพิกุล ดอกบุนนาค สิ่งละ ๖ ส่วน ชะลูด โลดทะนง ฝักราชพฤกษ์ สิ่งละ ๘ ส่วน ยาดำ ๑๐ ส่วน ดอกคำฝอย ๑๒ ส่วน ฝางเสน ๑๖ ส่วน ต้มตามวิธีให้กิน แก้อาโปกระษัย หายวิเศษนัก
 |
| ยาปลูกไฟธาตุ สรรพคุณ ปลูกไฟธาตุ ให้โลหิตงาม แก้ระดูมาไม่ปกติ บำรุงน้ำนม |
เกิดเพื่อลมสันทฆาตและปัตฆาต แล่นเข้าในลำไส้ ให้เส้นพองแข็งขวางอยู่หัวเหน่า มาบรรจบเกลียวข้าง ผู้ชายขึ้นข้างขวา ผู้หญิงขึ้นข้างซ้าย เสียดมาตามชายโครงถึงยอดอก ให้ปวดขบในอกตลอดเสียวถึงลำคอ มักให้อาเจียนน้ำลาย ถ้ารากออกมา ที่ปวดนั้นค่อยสงบลงสักหน่อย ก็ทำเพศอาการดุจฝีปลวกฝีมะเร็งทรวง ผิดกันที่เป็นน้ำมูตร ถ้าเป็นกระษัยน้ำน้ำมูตรแดงข้างจะเหลืองสักหน่อย ให้เอาถ้วยรองไว้ดู เมื่อมันนอนลงอยู่ก้นถ้วยนั้นดังน้ำปูนกินหมาก ถ้าฝีสีดำเพราะกินของคาวของหวานนัก เป็น ๆ หาย ๆ ไปประมาณ ๑๒ ปี ๑๓ ปี แล้วมันจะกลายเป็นมานกระษัย รักษาไม่ได้ ถ้าจะแก้ๆ ได้เมื่อยังอ่อนๆ อยู่นั้น ท่านชำระด้วยยาเบญจอัมพฤกษ์ อันอยู่ข้างต้นนั้น กินวันหนึ่งเว้นเสียห้าวันจึงกินทีหนึ่ง แล้วจึงกินยาอันชื่อ นารายณ์พังค่าย ห้าวัน จึงกินยาชำระทีหนึ่ง แล้วท่านจึงให้ทำยานี้กินเวลาเย็น
ยาแก้กระษัยกล่อนเถา
- ยาดาวดึงษา จิงจ้อ ๒ ตำลึง รากตองแตก ๖ บาท สมอไทย ๖ บาท รากเจตมูลเพลิง ๖ บาท หัศคุณเทศ ๑ บาท เทียนดำ ๖ บาท เทียนขาว ๑ บาท เทียนแดง ๑ บาท เทียนตาตั๊กแตน ๑ บาทโกฐสอ ๑ บาท โกฐเขมา ๑ บาท โกฐกรักกรา ๑ บาท ยาดำ ๑ บาท มหาหิงคุ์ ๑ บาท กานพลู ๑ บาท ดีปลี ๑ บาท การบูร ๓ สลึง เอาพริกไทย ๕ บาท ๒ สลึง ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง น้ำร้อนก็ได้ น้ำมะกรูด น้ำมะนาว น้ำส้มซ่า ก็ได้ สารพัดกระษัย สารพัดโรคทั้งปวงแล พระอินทราเธอให้ทานแก่คนทั้งหลาย ตีค่าไว้แสนตำลึงทอง ๑ แลแล้วจึงต้มยาให้กิน เอามะกรูด มะนาวอย่างละ ๗ ลูก ขิง ๗ ดีปลี ๗ กระเทียม ๗ หัว พริกไทย๑ บาท ไพล ๑ บาท สารส้ม ๑ บาท ดินประสิวขาว ๖ สลึง เกลือกำมือ ๑ ต้ม ๓ เอา ๑ กินเพลาเย็นทุกวัน เป็นยาตัดรากกระษัยแล
- ยาแกงเป็นยารุ เปลือกทองหลางใบมนทั้ง ๒ เปลือกมะรุม ๑ ใบสวาด ๑ ลูกคัดเค้า ๑ เครื่องยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๗ เอาปลาร้าปลาสร้อย ๗ ตัว ปลาดุกย่าง ๑ ตัว เอาใบสลอดที่กินลงที่อ่อนๆ นั้น ๗ ใบ หั่นเป็นผักใส่ลง ทำเป็นแกงยาเถิดลงเสลดเขียว
- ท่านให้ถ่ายด้วยยานี้ กฤษณา ๑ กระลำพัก ๑ ขอนดอก ๑ ลูกจันทน์ ๖ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ เทียนเยาวภาณี ๑ เทียนข้าวเปลือก ๑ โกฐพุงปลา ๑ โกฐก้านพร้าว ๑ โกฐหัวบัว ๑ โกฐกระดูก ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๑ สลึง เอาสมอทั้ง ๓ สิ่งละ ๒ สลึง ลูกสลอดนั้นปอกเปลือก ผ่าเอาไส้ในออก แล้วเอาข้าวสุกห่อให้มิด แล้วเอาผ้าขาวห่อต้มให้น้ำแห้ง ๓ หน แล้วเอาขึ้นตากแดดให้แห้ง แล้วเอาต้มด้วยใบมะขาม ๑ ใบส้มป่อย ๑ เกลือ ๑ ต้มไปให้น้ำแห้งถึง ๓ หน แล้วตากแดดให้แห้ง เอาเท่ายาทั้งหลาย ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินดีนัก กล่ำลง ๕ หน กิน ๗ กล่ำลง ๗ หน ยานี้มีคุณนัก แก้โรคทั้งปวงวิเศษนักแลอย่าสนเท่ห์เลย
- แก้กระษัยจุกเสียด ตรีกฏุก ๑ แก่นแสมทั้ง ๒ หัศคุณทั้ง ๒ เจตมูลเพลิง ๑ ฝักส้มป่อยคั่ว ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๓ บาท สมุลแว้ง ๖ บาท ลูกจันทน์ ๑ สลึง ดอกจันทน์ ๑ สลึง กานพลู ๑ สลึง ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง น้ำกระเทียม กินแก้กระษัยจุกเสียดแล ถ้าจะแก้ลมอัมพฤกษ์ ลมชื่อมหาสดมภ์ ละลายขิง ข่า กระเทียม ตามแต่จะละลายกินเถิด ห้ามน้ำมะนาวแล- ลูกเอ็นเทศ ๕ บาท อบเชยเทศ ๓ บาท ๓ สลึง ชะเอมเทศ ๕ บาท ๒ สลึง ลูกกระวาน ๒ บาท ๒ สลึง ลูกมะขามป้อม ๑๐ บาท พริกล่อน ๒ ตำลึง ๓ สลึง ขิงแห้ง ๕ บาท ดีปลี ๖ บาท ดอกบุนนาค ๑ ตำลึง ตำเป็นผงแล้วเอาน้ำตาลทรายเท่ายาทั้งหลาย คุลีการเข้าด้วยยา น้ำผึ้งกินแก้ลมกระษัยซึ่งเจ็บอกขัดในอก แก้พรรดึกดีนักแล
กระษัย ๗ จำพวก (กระษัยที่น่าศึกษา แต่ไม่อยู่ในหลักสูตรของกระทรวง)
1. กระษัยเชือกควาย
ให้เป็นเกลียวอยู่ที่ริมสะดือ ให้ปวดหนักหนา หาความสุขมิได้เลย หัวมันจุกอยู่ที่สะดือหนักเบาเหลืองดังขมิ้น
ยาแก้กระษัยเชือกควาย
- บอระเพ็ด ๑ เปลือกมะกรูด ๑ เปลือกมะนาว ๑ พริก ๑ ขิง ๑ ข่าตาแดง ๑ ผิวงั่ว ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ หอม ๑ กก ๑ ผักเสี้ยนผี ๑ ผักแพวทั้ง ๒ กุ่มทั้ง ๒ มะรุม ๑ ทองหลาง ๑ ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง น้ำสุราก็ได้กินหายแล
2. ลมกระษัยปลา
มันเอาหัวนั้นเสียดขึ้นมาจุกเอาหัวตับ หางนั้นก็รีไปตามสายสะดือ ให้ปวดอยู่ริกๆ รุดๆ สุดกำลังจะหงายจะคว่ำลงก็บ่มิได้ มันให้เสลดน้ำลายไหลออกมิรู้ขาด บางทีมันให้สะอึกขึ้นมาเจ็บต้องมิได้
ยาแก้ลมกระษัยปลา
- เปลือกตาเสือ ๑ เปลือกมะกล่ำต้น ๑ เปลือกมะกอก ๑ ดอกผักแพวทั้ง ๒ กุ่มทั้ง ๒ มะรุม ๑ ทองหลาง ๑ กระเช้าผีมด ๑ ว่าหางตะเข้ ๑ พริก ๑ ขิง ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ กก ๑ กระชาย ๑ ยาทั้งนี้เอาเท่ากัน ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินก็ได้ แช่เหล้าไว้ ๗ วัน กินหายแล
3. ลมกระษัยลิ้นกระบือ
เกิดเพราะเลือด ให้เป็นขึ้นในท้อง ครั้งกินของแสลงเข้าไป เลือดนั้นก็จะดำคล้ำละลายออกไป ให้ปวดนัก ถ้ากินน้ำร้อนเข้าไปก็คลาย แล้วมันก็กลับปวดไปอีก
ยาแก้ลมกระษัยลิ้นกระบือ
- เปลือกแก่นประคำ ๑ กำแพงทะลาย ๑ ดอกผักแพวแดง ๑ กุ่มทั้ง ๒ มะรุม ๑ ทองหลาง ๑ บอระเพ็ด ๑ กระดาด ๑ ผิวมะกรูด ๑ ผิวมะนาว ๑ ผิวมะงั่ว ๑ พริก ๑ ขิง ๑ ข่า ๑ หอม ๑ กระเทียม ๑ ไพล ๑ กะทือ ๑ ยาทั้งนี้เอาเท่ากันตำเป็นผงละลายน้ำเหล้ากินก็ได้ ถ้าจะแช่ เหล้าฝังข้าวเปลือกไว้ ๗ วัน กินหายแล
4. กระษัยเลือด
มันพัดเลือดแข็งเข้า ให้เจ็บในท้อง ครั้นนวดลงก็หายเจ็บไป ครั้นแก่เข้าให้หน้าเผือด ตาเหลืองซูบผอมไป
ยาแก้กระษัยเลือด
- รากเจตพังคี ๑ รากคัดเค้า ๑ รากสัตตคูณ ๑ รากแสมสาร ๑ รากมะตูม ๑ ขี้เหล็กทั้ง ๒ มะรุม ๑ ทองหลาง ๑ บอระเพ็ด ๑ หัวดองดึง ๑ หัวบุกรอ ๑ หัวกลอย ๑ หัวกระดาษ ๑ พริก ๑ ขิง ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ ตะไคร้ ๑ กระชาย ๑ หอม ๑ กระเทียม ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ ยาทั้งนี้เอาเท่ากัน ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้งกินก็ได้ แช่เหล้าไว้ ๗ วัน กินหายแล
5. กระษัยปลาไหล
มันเอาหัวลงถึงขา ให้เจ็บสันหลัง ครั้นเมื่อถึงวันมันจะขึ้น ให้รุบๆ ตามเส้นจุกเสียด ครั้นนวดลง มันก็ปวดเสียวไปทั่วทั้งตัว มักกินอาหารมิได้
ยาแก้กระษัยปลาไหล
- เปลือกกระถินพิมาน ๑ เปลือมะม่วง ๑ เปลือกแก่นประคำ ๑ กำแพงทะลาย ๑ ดอกผักแพวแดง ๑ ดอกผักแพวขาว ๑ กุ่มทั้ง ๒ ทองหลาง ๑ มะรุม ๑ บอระเพ็ด ๑ กระดาษ ๑ ผิวมะกรูด ๑ ผิวมะนาว ๑ ผิวมะงั่ว ๑ พริก ๑ ขิง ๑ ข่า ๑ หอม ๑ กระเทียม ๑ ไพล ๑ กะทือ ๑ ยาทั้งนี้เอาเท่ากัน ตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง น้ำเหล้า กินก็ได้ ถ้าจะแช่เหล้าฝังข้าวเปลือกไว้ ๗ วัน กินหายแล
6. กระษัยแช่
มันก็พัดกลับเข้าเท่าฟองไข่เป็ด ถ้ายืนขึ้นมันก็จุกเอาหัวตับ ครั้นมันแก่แล้วก็ถอยลง ขับทวารทั้ง ๙ แห้ง แล้วจะถึงแก่ความมรณะ
ยาแก้กระษัยแช่
- แก่นสน ๑ แก่นแสมสาร ๑ รากสะเดา ๑ รากขี้เหล็ก ๑ รากเครือเข้าหมูสี ๑ พิลังกาสา ๑ เอาทั้งรากทั้งใบ จำปาทั้งรากทั้งใบ พิษหมาบ้า ๑ หญ้าไซ ๑ ผักแพวทั้ง ๒ มะรุม ๑ ทองหลาง ๑ พริก ๑ ขิง ๑ หอม ๑ กระเทียม ๑ กะทือ ๑ ไพล ๑ ยาทั้งนี้ละลายสุรา น้ำขิงก็ได้ ถ้าจะแช่เหล้าไว้ ๗ วัน จึงกินหายแล
7. ยาแก้กระษัยอื่น ๆ
- ยาตำราหลวงชื่อ ไฟสุมขอน เสวยแก้กระษัยเลือดกระษัยลมจุกเสียด ท่านให้เอา หอยแครงเผา ๑ เจตมูลเพลิง ๑ สมุลแว้ง ๑ หญ้ายองไฟ ๑ ขิงแห้ง ๑ ปูนผง ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละ ๔ ส่วน เอาแก่นแสม ๑ พริก ๑ ขิง ๑ เอาสิ่งละ ๘ ส่วน เอาดีปลี ๖ ส่วน ตำผงละลายน้ำสุราเสวยดีนักแล
- ยาอัมฤตย์โอสถ แก้ลมกระษัยทั้งปวง เอาหัศคุณ ๑ แก่นแสมทะเล ๑ รากส้มกุ้ง ๑ ลูกมะตูม ๑ ลูกมะแหน ๑ ลูกพิลังกาสา ๑ สมอเทศ ๑ สมอไทย ๑ โกฐเขมา ๑ เทียนดำ ๑ เทียนขาว ๑ ลูกจันทน์ ๑ ดอกจันทร์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ ดีปลี ๑ ยาทั้งนี้เอาเสมอภาค เอาเปลือกหอยโข่ง ๑ เปลือกหอนขม ๑ เปลือกหอยแครง ๑ เบี้ยผู้เผา ๑ เอาสิ่งละ ๑ ส่วน เอากัญชา ๑๐ ส่วน เอาพริกไทย ๒ เท่ายาทั้งหลาย ตำผงกระสายยักย้ายใช้ให้ชอบโรคทั้งหลายเถิด ตำราหลวง ๒ ขนานเท่านี้แล
- ขนานหนึ่งวิเศษนัก ท่านให้เอา ขมิ้นอ้อย ๑ สลึง ดองดึง ๑ สลึง ดีปลี ๒ สลึง ขันทศกร ๒ สลึง ตรีผลา ๓ สลึง ขิงแห้ง ๓ สลึง พริกไทย ๑ บาท รากเจตมูลเพลิง ๑ บาท รากทนดี ๓ บาท ๒ สลึง ตำเป็นผงแล้วเอาน้ำผึ้ง ๔ ส่วน น้ำอ้อยแดง ๑ ส่วน คุลีการเข้าด้วยกันกินหนัก ๑ สลึง กินวัน ๑ คุ้มไปเดือนหนึ่ง กินเดือน ๑ คุ้มไปปีหนึ่งและรูปงามแล
- ยาจันทหฤทัย แก้ไข้ทั้งปวง เอาเกสรบัวหลวง ๑ ดอกพิกุล ๑ ดอกบุนนาค ๑ ดอกสารภี ๑ ลูกสมทั้ง ๓ สิ่งละ ๑ บาท ลูกมะขามป้อม ๑ บาท ว่านน้ำ ๒ สลึง หอม ๒ สลึง กระเทียม ๒ สลึง ชะลูด ๑ บาท อบเชยทั้ง ๒ สิ่งละ ๑ สลึง ลูกจันทน์ ๒ สลึง เปราะ ๓ บาท จันทน์เทศ ลูกผักชี ๒ สลึง ชะเอมเทศ ๑ บาท จันทนา ๑๐ บาท จันทน์ชะมด ๑๐ บาท ชะมด พิมเสนเป็นกระสายยาบด ถ้าจะแก้เชื่อมมัว น้ำจันทน์ น้ำดอกไม้ ถ้าจะแก้กระหายน้ำ น้ำไส้ฟัก นำขันทศกร รากฟักข้าว แก้ระทดระทวยทิ้งอาหาร รากบัว รากมะกอก ข้าวคั่ว ตำเอาน้ำละลายกินชูกำลัง แก้ชักฝีดาษละลายน้ำสุรา เอาดีตัดลงว่านน้ำ กระเทียม หัวหอม ๓ สิ่งคั่วให้กรอบน้ำกระสายยายักให้เถิดวิเศษนัก
- ยาดองแก้เลือดของขรัวพ่อฉิม กระเทียม ๕ ตำลึง การบู ๑๐ บาท ว่านน้ำ ๔ ตำลึง ผักเป็ดแดง ๕ ตำลึง บอระเพ็ด ๕ ตำลึง ไพล ๕ ตำลึง เกลือ ๕ ตำลึง ดีเกลือ ๑ มะกรูด ๓๓ ลูก ต้มกับผักเป็ดแดง ตำคั้นเอาน้ำดอง จึงเอายานันปรุงลงกินดีนัก
- ให้เอามหาหิงคุ์ ๑ บาท ว่านน้ำ ๑ สลึง เจตมูลเพลิง๒ สลึง เกลือสินเธาว์ ๒ สลึง พริกไทย ๖ สลึง การบูร ๒ สลึง กานพลู ๑ สลึง แห้วหมู ๒ สลึง โกฐพุงปลา ๑ เฟื้อง โกฐสอ ๑ เฟื้อง ยาดำ ๑ บาท รากตองแตก ๑ บาท ดีปลี ๖ สลึง รากช้าพลู ๑ สลึง ผลกระดอม ๖ สลึง บอระเพ็ด ๒ สลึง ลูกกระวาน ๒ สลึง กระเทียม ๒ สลึง ขมิ้นอ้อย ๒ สลึง หัศดำเทศ ๑ บาท ใบสะเดา ๑ ตำลึง ตำเป็นผงละลายน้ำร้อนหรือน้ำส้มหรือส้มซ่าหรือน้ำผึ้งหรือน้ำร้อนก็ได้ แก้ลมอันเกิดแต่เท้า ให้เท้าตายมือตาย และแก้ลมริดสีดวงก็หายสิ้นแล ให้รับประทานเท่าผลสมอแก้ลม ๓๐๐ จำพวกก็หายแล ถ้ารับประทานได้ ๗ วัน เสียงดังจักจั่นเรไร ถ้ารับประทาน ๑๕ วัน เสียงนกการะเวก ถ้ารับประทานได้นานๆ เสียงดังหงส์ทองอยู่ในถ้ำคูหาสวรรค์ ถ้ารับประทานถึงเดือน ๑ เรียนพระไตรปิฎก ๘๔๐๐๐ จบ คาถาปัญญาสว่าง ปราศจากพยาธิ ๕๐๐ จำพวกก็หายสิ้นแล รับประทานถึง ๖ เดือน จักษุสว่างทั้ง ๒ ข้าง รับประทานถึง ๗ เดือน รู้กำเนิดเทวดาในชั้นฟ้า รับประทานถึง ๘ เดือน พระเวสสุวรรณลงมาสู่พวกเราแล รับประทานถึง ๙ เดือนอายุยืนได้ถึง๒๐๐ ปี ให้ทำยานี้กินเถิด ถ้าผู้ใดได้ตำรานี้แล้วไม่ทำกิน เปรียบเหมือนเหยียบแผ่นดินผิดทีเดียว ตำรานี้ท่านคิดปฤษณาได้อย่าสนเท่ห์เลย ถ้าได้พบให้ทำกินจำเริญอาหารด้วยแล
ขอบคุณภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น