คัมภีร์มัญชุสาระวิเชียร

โดย  ยส  พฤกษเวช

                       คัมภีร์มัญชุสาระวิเชียร  ลักษณะลม ๑๐ ประการ ที่ทำให้เกิดโรคลมเป็นก้อนเป็นดาน (ลมคุละมะ)

               กล่าวถึง  ลม  ๑๐  ประการ  บังเกิดในลำดับโรคอื่น ก็มี บังเกิดแต่ก่อนไข้ทั้งปวงก็มี  ลม  ๑๐  ประการ ซึ่งมีลักษณะอาการเป็นก้อนเป็นดานนั้น  คือ

                    ๑.  ลมทักษิณะคุละมะ เป็นก้อนดานตั้งอยู่เบื้องขวา   มีนาภีเป็นที่สุด

                    ๒.  ลมวามะกะคุละมะ เป็นก้อนดานตั้งอยู่เบื้องซ้าย   มีนาภีเป็นที่สุด

                 
๓.  ลมโลหะคุละมะ  เป็นก้อนดานตั้งอยู่ในเบื้องต่ำแห่งนาภี

๔.  ลมโลหะคุละมะ  เป็นก้อนดานตั้งอยู่ในเบื้องบนแห่งนาภี

๕.  ลมเสลศะมะกะคุละมะ เป็นก้อนดานตั้งอยู่ในอุระประเทศ

๖.  ลมกฤตคุละมะ  เป็นก้อนดานตั้งอยู่ในไส้มีนาภีเป็นเบื้องต่ำ มีเสมหะกระจายออกเป็นอันมาก

๗.  ลมปิตตะคุละมะ  เป็นก้อนดานตั้งอยู่ในอุระมีดีซึมอยู่เป็นอันมาก

 ๘.  ลมรัตตะคุละมะ  เป็นก้อนดานตั้งอยู่ในอุระ

 ๙.  ลมทัษฐะคุละมะ  เป็นก้อนดานตั้งแอบก้อนลมวามะกะคุละมะอยู่

๑๐.ลมประวาตะคุละมะ    เป็นก้อนดานตั้งแอบก้อนลมทักษิณะคุละมะอยู่


      อันว่า ลมก้อน , ดาน , เถา  อันใดอันตั้งอยู่ในอกและตั้งอยู่บนยอดไส้เกี่ยวผ่านลงไปอยู่ในนาภี นั้นตั้งอยู่ได้เดือนหนึ่ง  อย่าพึงรักษาเลย  นอกจากลม  ๑๐ ประการนี้  แพทย์พอจะเยียวยารักษาหาย

               ลมปิตตะคุละมะ  แพทย์มิพึงรักษา แต่ถ้าแพทย์จะรักษาให้  เผาเหล็กให้แดง  เอานาบลงบนสรรพยา เพื่อให้ที่เผานั้นพองขึ้น   ทำทั้งนี้เพื่อมิให้พยาธิจำเริญขึ้นมาได้
ยารักษา
               - ยานาบลมปิตตะคุละมะ        ขมิ้นอ้อย  ว่านน้ำ  เปราะหอม  เมล็ดพรรณผักกาด  เมล็ดงาดำ  เทียนดำ  สิ่งละ  ๖  ส่วน  ตำให้แหลก เคล้าน้ำมันสุกร  แล้ววางลงที่เจ็บนั้น   แล้วเอาเหล็กแดงนาบลงแก้ลมก้อน,  ดาน, เถา  นั้นหาย

               - ยาจิตระกาทิคุณ        ผักแพวแดง  รากหัวลิง  รากละหุ่งแดง  ขิงแห้ง  มหาหิงคุ์  ผลโมกมัน  เกลือสินเธาว์  สิ่งละ  ๗  ส่วน  ทำเป็นจุล  ละลายน้ำร้อนกิน  แก้ลมคุละมะให้เสียดแทงหาย

               - ยาขิปะปะกะโอสถ      รากสะค้าน   เกลือสินเธาว์   เปลือกมะขามป้อม   ขิงแห้ง  สิ่งละ  4  ส่วนบดเป็นผง  ละลายน้ำร้อนกิน   แก้ลมเสียดแทง  แก้ลมคุละมะทั้งปวง หาย

               - ยาพะระหะตาทิคุณ    รากมะแว้งเครือ   รากจุกโรหินี   รากกำจาย   เปราะหอม  โหรามฤขสิงขลี    โกฐจุฬาลัมพา   รากบัวบก  รากสัก  ผลกระดอม  ข่าลิง  สิ่งละ  ๑๐  ส่วน   ทำเป็นจุลละลายน้ำผึ้งให้เหลวพึงดื่ม  กิน     แก้ลมปิตตะคุละมะ  อันเสียดแทง แก้ไข้สันนิบาตหาย    แก้ไอผอมแห้ง  เหลือง  และหมองใจ  ให้บวม แก้หืด  และหิดเปื่อย พุพองหนองไหล อันพึงเกลียดก็หาย

               - ยาปัตโตลาทิกะวาต      ผลกระดอม  สมอไทย  สมอพิเภก  ผลมะขามป้อม  ใบสะเดา  สิ่งละ  ๕  ส่วน ต้มกิน   แก้ลมอยู่เบื้องซ้าย  แก้ไข้เพื่อดี  ตัวเหลืองและเสมหะ  มักให้ราก  แก้ลมเสียดให้ร้อนเป็นกำลัง

               - ยาวิไสยโอสถ      ขิงแห้ง  ละหุ่งแดงทั้งใบ , ราก   เทียนเยาวภาณี  รากไผ่สีสุก  สารส้ม มหาหิงคุ์ เกลือเทศ  เกลือสินเธาว์  เกลือกะตัง  รากจุกโรหินี  สิ่งละ  ๑๑  ส่วน  ทำเป็นจุลละลายน้ำร้อนกิน  แก้ลมก้อน , ดาน , เถา  ให้เสียดแทงหาย

               - ยาสรรพโอสถ       ตรีกฏุก  ยางสน  เกลือสินเธาว์  โคกกระสุน  กระถินป่า  รากมะเขือขื่น  รากกรรณิกา  รากคนทีสอ  รากคนทีเขมา  รากมะแว้งทั้ง ๒  รากอ้ายเหนียว  รากมะเขือคางแพะ  หัสคุณทั้ง ๒  มหาหิงคุ์  กำลังหนุมาน  หัวเอื้องเพชรม้า  หัวหอม  สิ่งละ  ๑๒  ส่วน  ทำเป็นจุล  ละลายน้ำร้อนกิน  แก้ลมก้อนเพื่อ เสมหะ ให้เสียดแทงหาย

               - ยาพระโยสาธิคุณ      ตรีกฏุก    กำลังหนุมาน  เหง้าอุบล  ผลช้าพลู  สะค้าน  ผักแพวแดง  เทียนเยาวภาณี  จันทน์เทศ  สิ่งละ  ๑๐  ส่วน  ทำเป็นจุลละลายน้ำนมโคกินให้ใจชื่น   แก้โรคบังเกิด  แต่ดีเสมหะ  ให้ร้อนและ ให้ผูก    แก้โรคผอมเหลือง  แก้เสมหะและเจ็บอกหาย

               - ยาตรีผลา      ตรีผลา  ผลผักชี  ขิง  สะค้าน  ผักแพวแดง  สิ่งละ  ๗  ส่วน   ทำเป็นจุล  บดด้วยเถาวัลย์เปรียง  ต้มละลายกินด้วย น้ำเถาวัลย์เปรียง  ตัดยางสนลง  แก้ลมก้อนและลมเสียดแทงหาย
โรคมูตร  ๒๐  ประการ  (โรคปัสสาวะ)


         



กล่าวถึงโรคที่ทำให้ปัสสาวะมีลักษณะให้โทษเป็นไปต่าง ๆ  มี  ๒๐  ประการ  ดังนี้
                 
1.  น้ำเบา เป็นโลหิต                              
                 
2.  น้ำเบา  เหลืองดังขมิ้น        
                 
3.  น้ำเบา ดังน้ำนมโค
                 
 4.  น้ำเบา ดังน้ำข้าวเช็ด                        
                 
 5.  น้ำเบา  ดังใบไม้เน่า            
                 
6.  น้ำเบา ดังเป็นน้ำหนอง
                 
7.  น้ำเบา ไหลซึมไป  (กลั้นไม่อยู่)      
                 
8.  น้ำเบานั้น ร้อน                    
                 
9.  น้ำเบา ออกมาขัด
                 
10. น้ำเบา ดังน้ำล้างเนื้อ                  
                 
11. น้ำเบา  ขัดเพราะดีให้โทษ
                 
 12. น้ำเบา  ขัดเพราะเสมหะให้โทษ
                 
 13. น้ำเบา  ขัดเกิดแต่ความเพียรกล้า  (ทำงานหนัก)                  

 14. น้ำเบา  ขัดเกิดแต่ไข้ตรีโทษ                                                

 15. น้ำเบา  ขัดเพราะโรคปะระเมหะให้โทษ                                

16. น้ำเบา  ขัดเพราะเป็นนิ่ว                                                        

17. ปัสสาวะ  วันละ  7  เวลา                                                        

18. ปัสสาวะ  วันละ  10  เวลา
                 
19. ปัสสาวะ บ่อย ๆ              
                 
20. ปัสสาวะ  ขัดเพราะลมให้โทษ






ยารักษา

ยาแก้ลมพฤกษเวช

               - ยาติกกธิคุณ     เครือเขายอดด้วน  ผักขวาง  พญารากเดียว  บอระเพ็ด  สิ่งละ  ๔  ส่วน  ต้มไว้ ให้เย็นแล้วพึงดื่มกิน  แก้มูตรขาวหาย
               - ยาอัพพะยาธิคุณ     สมอออัพยา ๕  เหลี่ยม  ผลมะขามป้อม  แฝกหอม  แห้วหมูเก็บมาประมวลเข้าให้เท่ากันต้มแล้วตัดน้ำผึ้งลงดื่มกิน  แก้มูตรพิการหาย
               - ยาอุทระโอสถ     รากจิงจ้อน้อย  รากโคกกระสุน  รากรกฟ้า  หญ้าหมอน้อย  หญ้าแพรก  จันทน์ทั้ง ๒   รากพิลังกาสา  สิ่งละ  ๘  ส่วน   ต้มไว้ให้เย็นเอาน้ำผึ้งตัดลงแล้ว  กินแก้เบาขัดเพื่อดีหาย
               - ยาปะระสะกันพะโอสถ     รากยอ  รากแคฝอย  รากหญ้าแพรก  สิ่งละ   ๓  ส่วน  ต้มแล้วคั้นเอาน้ำ   แล้วเอาข้าวตอกกับน้ำผึ้งระคนปนลงในน้ำยา  ต้มเอาไว้ให้เย็น  แล้วจึงกิน  แก้ลม  แก้ดี  แก้ร้อนอก  แก้ร้อนกายแก้กระหาย   แก้เสียดแทงถึงสลบ  แก้ราก  สะค้านและวิงเวียน   แก้เบาเหลืองเป็นเพื่อดี  แก้เบาเป็นบุพโพแก้ลงเบา และเบาเป็นป่วงดังลมพัดหายสิ้น


ขอบคุณภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต